Wednesday 31 January 2018

De Middeleeuwse handschriften

Bijbelse thema's in middeleeuwse handschriften

Column nr 493, dd 31 januari 2018

Op de verjaardag van onze prinses  Beatrix ook maar iets luchtigs. Te midden van het gekrakeel om de donorwet, het vergoedingenstelsel voor de gedupeerde Groningers door al die vervelende aardbevingen en dan tenslotte nog dd DDOS aanvallen vanuit het oosten, is het wellicht nuttig om eens achterom te kijken en wel ver achterom. De afbeeldingen die u hieronder ziet, stammen uit de vijftiende eeuw uit getijden boeken van de monniken, die daar alle dagen uit zongen. Er zijn geen makers bekend, de kunstenaars in het klooster dienden de nederigheid en  jezelf profileren was er in die kloosters niet bij. Wel jezelf wegcijferen om met zijn allen naar buiten toe een hechte gemeenschap van harmonie te laten zien aan de gelovigen die de kloosters bezochten. Het boek waaruit deze twee afbeeldingen zijn gecopieerd luistert naar de prachtige titel :Codices illustres'   The world's  famous illuminated manuscripts 400 -1600 samengesteld en geschreven door Ingo F. Walther en Norbert Wolf, Een fors en zwaar boek 35 x 26 cm met een gewicht van vier kilo. Het was een studieboek tijdens het onderdeel Beeldende kunst Middeleeuwen. Het was in de VU bibliotheek niet te koop en voorzover ik me herinner heeft een collega van mij het gekocht in Nijmegen en voor mij meegesjouwd naar de VU. Het is een Taschen uitgave en werkelijk fraai geïllustreerd.  We kennen allemaal het woord monnikenwerk. Het verfraaien van de gebedenboeken, die de monniken gebruikten voor het bidden en zingen van de getijden, was een tijdrovend werk en je diende zeker een artistieke aanleg te hebben. Rond die studie hebben we ook nog twee exposities bezocht van talloze gouden schrijnen waarin relikwieën van heiligen werden bewaard. Armen, kisten etc. Prachtig uitgevoerd, maar die weelde paste niet in die kloosters, die het eenvoudig hielden
Hieronder twee afbeeldingen van  een bijbelse passage. Het verhaal ging dat de rondtrekkende profeet Jezus op een bruiloft van kennissen aanwezig was, waar de organisatie niet vlekkeloos verliep omdat de wijn op bleek te raken. Zijn moeder Maria was ook op het feest en vroeg om een gunst aan haar zoon, die bijzondere gaven bleek te hebben. De afbeeldingen laten kruiken zien vol met water die door toedoen van haar zoon in wijn veranderden. Wonderlijk, maar het 
bruiloftsfeest was gered en het feest kon doorgaan.





De Latijnse tekst eronder is het begin van de vesper getijde, let ook op de mooie bloemversiering naast de afbeelding, Op de kleinere afbeelding daaronder zie je de talloze kruiken en de wonderdoener lijkt wel een stok in zijn handen te hebben. Men kon in de middeleeuwen de bijbelse teksten echt levendig maken en aan fantasie ontbrak het de handschriftschrijvers niet. Bedenk dat zij dit allemaal met de hand deden




De kruiken zijn weer gevuld. Een van de gasten heeft weer een vol glas in zijn hand en ook is er weer voldoende brood, want een personeelslid is het nieuwe brood alweer aan het aansnijden. Maria en haar zoon zijn te herkennen aan het aureool achter hun hoofd.

Een mooi verhaal dat tot leven is gebracht door anonieme monniken. Beeldtaal was voor hen ook belangrijk, want zij dienden wakker en scherp te blijven bij al die lange uren die zij doorbrachten in de kloosterkerk.

Een tipje van de sluier van de Middeleeuwen. Uit dat tijdsgewricht vanaf de elfde eeuw werden die prachtige gotisch kerken gebouwd in Frankrijk, de Notre Dame  te Parijs, in Reims, Rouen,Amiens, Laon, Beauvais, Sens, Senlis. Velen zijn door ons studenten bezocht en dat was een waar feest. Geniet van al dat schone, dat ons wordt geboden.  Laat geen kans voorbijgaan om dat allemaal te bewonderen. Het verrijkt uw leven. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, essays, blogs, Contact via blogger.com
drs jjj artes admirans


No comments:

Post a Comment