Friday 26 February 2016

Een tipje van de sluier

Vincent van Gogh 400 dagen in Amsterdam 

Column nr 399 dd 26 februari 2016

Na het boek Breitner in Amsterdam door de schrijvers J. F. Heijbroek en Erik Schmitz, verscheen van de hand van Nienke Denekamp een boekwerkje onder de naam Vincent van Gogh  400 dagen in Amsterdam.  Het gaat feitelijk om zijn verblijf in Amsterdam om daar te studeren omdat hij net als zijn vader dominee wilde worden en daarvoor dus een middelbare schoolopleiding met Latijn en Grieks nodig had. In 1877 werd een studeerkamer voor hem ingericht door zijn oom Jan, die een belangrijke functie had op de marinewerf en kon regelen dat Vincent daar een kamer kreeg. Boeken over Latijn en Grieks werden aangeschaft en Vincent begon aan zijn middelbare schoolopleiding, die feitelijk zeven jaar ging duren. Na een jaar was het al bekeken, want zijn oom dominee Stricker stelde gewoon vast, dat het dit niet ging worden. Nu is het gewoon zo, dat je voor deze oude talen en ook voor het Hebreeuws een enorme discipline jezelf dient op te leggen. Dat is eigen ervaring na zes jaar Latijn, vijf jaar Grieks en 1 jaar Hebreeuws. Voor de klassieke talen doe je bij je eindexamen toentertijd maar liefst zes eindexamens, die allemaal voldoende dienen te zijn. Dit gebeurde in klassikaal verband. Heden ten dage kiezen middelbare schoolstudenten meestal maar 1 klassieke taal en dat is wel bijzonder spijtig, omdat je met beheersing van die oude talen, je veel gemakkelijker toegang hebt tot de Romaanse talen als Frans, Italiaans en Spaans.
Vincent had een te kleine talenknobbel en kon de discipline niet opbrengen om die studie tot een goed einde te brengen, zette vervolgens nog schreden in Antwerpen op de evangelistenschool, ging werken in de Borinage, maar zijn worsteling met tekenen en schilderen bleef. In 1885 brengt hij een bezoek aan het nieuwe Rijksmuseum in Amsterdam met zijn vriend en leerling  Anton Kerssemakers

In 1883 had hij geschreven
Mijn studiejaar in 1877 was de kwaadste periode in mijn leven. Had ik het kunstenaarschap maar eerder in mijn leven ontdekt.. In die tijd in Drenthe worstelde hij met het perspectief. 

Zijn leven was een voortdurende strijd om de juiste weg te kiezen, een gegeven, waarmede wij allemaal vaak mee worstelen. Voor een kunstenaarschap kiezen ligt op hetzelfde vlak als kiezen voor beroepen als leraar, arts, monnik, priester, religieus, In de ontwikkeling naar die beroepen toe, dient niet alleen de vakkennis te worden verworven, maar het werken aan je karakter tot dienstverlenende medemens  En in de aanloop naar dat beroep, haken veel studenten af op uit eigen overwegingen of door de vaststelling door anderen van ongeschiktheid voor dat beroep. 
Hierbij gevoegd een foto van een expositie in Arti en Amicitiae  aan het Rokin in Amsterdam, welke door Van Gogh werd bezocht. Uit deze periode stamt geen werk van hem. Jan Hulsker in zijn boek
Van Gogh en zijn werk,start in 1881 met werken uit zijn Ettense periode. Na de Borinage ging Vincent terug naar zijn ouders in Etten.

De Arti tentoonstelling aan het Rokin in 1873, later ging deze expositie naar Wenen naar de Wereldtentoonstelling, zeventig kunstschilders uit die periode als Bles, Weissenbruch, Matthijs Maris, Mauve en Bosboom


Deze opstelling doet denken aan Sans Souci  in Berlijn, waar in de gemaldegalerij van Frederik de Grote, ( der alte Fritz) eenzelfde opstelling is te zien. De schilderijen zijn opgesteld vlak naast en boven elkaar, alsof er een nieuw behang is tegen aangeplakt. Sans Souci was door de Duitse \Keizer nagebouwd als kopie van Versailles.


Geniet van de schone kunsten, van mooie muziek, van de natuur in ruste in de winter. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, j.j.jong@quicknet.nl
drsjjj artes admirans

Friday 19 February 2016

Japonisme nu in Rijksmuseum

Hendrik Breitner 1857-1923 met twaalf kimono's in het Rijks

Column nr 398 dd 19 februari 2016

Japonisme was ook al een stroming in de negentiende eeuw. Alhoewel de stroming minder in Nederland vaste grond zette, waren de Franse kunstschilders veel meer bezig met Oosterse motieven en voorwerpen. In Nederland waren dat hoofdzakelijke Alma Tadema, Marius Bauer en Hendrik Breitner. ( Citaat uit Een eeuw apart  geschreven door Judiekje Kiers,Wiepke Loos, Henk van Os, Fieke Tissink en Annemarie Vels Heijn) 
Breitners serie van kimonomeisjes is een van de weinige voorbeelden. Hij maakte een stuk of vijf schilderijen van een meisje in kimono op een divan, telkens in een iets andere houding. Haar omgeving blijft steeds hetzelfde, met het kamerscherm . de oosterse tapijten en de divan. Breitner maakte gebruik van foto's. Hij liet Geesje Kwak, een tenger meisje, dat hoedenverkoopster was in de Jordaan, poseren/ Die foto's dienden als studiemateriaal, om de verschillende poses uit te proberen.In de schilderijen met de Japanse meisjes zit bijna geen dieptewerking. Wellicht probeerde Breitner op die manier ook wel een extra Japans tintje aan zijn schilderijen te geven. Japanse prenten kenmerken zich ook door het plaatsen van kleurvlakken naast elkaar, zonder veel aandacht voor het perspectief"

Tot zover citaat. Voor U als u binnenkort naar het Rijks gaat, alvast enige bagage, waardoor u meer kunt genieten van deze werken. Breitner is een schilder die 560 werken achterliet volgens de catalogus van Adriaan Venema. OP zoek naar de 12 dames met kimono's  vielen er maar acht te traceren rond 1893 en 1894, maar wellicht zijn de andere werken uit een andere periode. Eerder in deze rubrieken werd al geschreven over deze schilder in relatie tot al zijn werken als stadsgezichten en schilder van paarden, zoals hij aan het Panorama Mesdag werkte.  Inmiddels ben ik op zoek gegaan naar alle voorgaande columns die werden gepubliceerd bij de servers come2me.nl en Jenda.nl Al die beschouwingen zijn interessant om nog eens een keer te leven of wellicht te bundelen om zo een overzicht te krijgen van alle publicaties. Wie van U weer de sleutel tot deze oplossing. De huidige webmaster NLAE, heb ik al benaderd, maar misschien zitten er onder U mensen met veel kennis van websites etc. zodat weer gemakkelijk toegang tot deze literatuur is te krijgen. Bovendien dien je te weten waarover je al eens je licht hebt laten schijnen.

U begrijpt dat een museumbezoek aan het Rijks nu een extra dimensie heeft, die U zich niet moet laten ontzeggen. Geniet daarvan en U zult ongetwijfeld nog wel meer dingen ontdekken en dat is nu ook het interessante van bezoeken, lezingen en literatuur. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, adviezen, taxaties etc. j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj artes admirans

Hendrik Breitner, Meisje in witte kimono, 1894, olieverf op doek, 59 x 57 cm, Rijksmuseum Amsterdam

Thursday 11 February 2016

Interpreteren van schilderkunst

Kop in het maandblad van Bisdom Haarlem-Amsterdam inzake schilderkunst van Vincent van Gogh

Van Gogh wilde Jezus zijn.

Column nr 397

Al meer dan vijftig jaar worden boeken over Vincent van Gogh geschreven. Dit titels liggen rond de tweeduizend onderwerpen. Slechts dertig titels staan bij mij in de boekenkast en daarmede heb je bij lange na niet de wijsheid rond deze kunstschilder in pacht. In mijn scriptie van 2005 werd wel betoogd dat na de kunstkritiek van de Franse schilder/kunstcriticus Aurier rond 1889  een eindeloze stroom publicaties en boeken zijn verschenen. Een deel daarvan heeft zich bewogen op het terrein van de psychiatrie en psychologie en nu de laatste tijd werpt de theologie ook al een blik op hem, zoals het artikel onlangs ( februari 2016) in het bisdomblad Samen Kerk van het bisdom Haarlem-Amsterdam

Ik heb daar via een mail bij de redactie commentaar geleverd, hetgeen u hieronder aantreft





Buiten dus de kop van het artikel in Samen Kerk van de hand van Eva Rovers, treft u een kopie van van het omslagblad van mijn scriptie en van de mailwisseling met de redactie van Samen Kerk. De benadering van de theologie studerende mevrouw Everdien Hoek doet naar mijn mening afbreuk aan het werk van Vincent van Gogh, omdat hij namelijk er  in zijn ijverige streven en visie maar steeds niet in slaagde de juiste Christusfiguur op het doek te krijgen, Daar was hij erg consciëntieus in . Jammer is dan dat een interpretatie aan De Pieta  wordt gegeven, die meer neigt naar een persoonlijke ontboezeming dan naar een objectief gedocumenteerde zienswijze. De rode baard die hij aan de afbeelding van Christus gaf was niet meer dan een kleurcontrast ten opzichte van zijn geliefde kleuren geel en blauw ( schilderij Irissen). Evenals het veel te ver voert om De Aardappeleters in verband te brengen met het Laatste Avondmaal. Ja, dan schieten interpretaties hun doel voorbij, omdat hij in Nuenen bezig was het portretteren van de bevolking als boeren, wevers, etc. Je kunst natuurlijk alles over je kant laten gaan, maar dat strookte langs alle kanten met tijd en inspanning van veel mensen om Vincent van Gogh op zijn juiste waarde te schatten ook als zij vanaf 1888 zijn meest moeilijke periode van zijn leven, uit zijn geloof de kracht kon putten om overeind te blijven door dergelijke schilderijen te maken. Geniet vooral van deze schilderijen in het Van Gogh museum met deze wijsheid en verschillende zienswijzen. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, adviezen, taxaties, essays. Reageren ? gaarne via deze blog
drsjjj artes admirans



Friday 5 February 2016

Architectuur is vorm van kunst

Het niet op te lossen dilemma voor een kunstgeschiedenis-student

Column nr 396 dd 5 februari 2016

Column opgedragen aan professor Koos Bosma, enige tijd terug overleden. Van hem ontving ik destijds mijn masterbul.

Je hebt je aangemeld als student en de eerste jaren dat je deze richting volgt is gespitst rond de wetenschappelijke vorming van schrijven, analyseren, etc. Je raakt breed georiënteerd en als je dan een docent ontmoet op het niveau van wijlen Koos Bosma, dan raak je onder de indruk van het vakgebied. Alhoewel ik voor de Beeldende Kunst en wat dies meer zij, naar de VU was gekomen. kom je op een punt dat je twijfelt en eigenlijk niet weet, welke kant je dient te kiezen. Ja, dan heb je een mentor en dat was in mijn geval Richard Bionda. Een prettige man in de omgang en een goede coach. Wat wil je ermee doen?  Schrijven, zei ik, want dat is mijn passie. Hij overtuigde mij dat in de Moderne Beeldende Kunst (1800-heden) wel erg veel te beleven viel en hij had me overtuigd. Hij werd mijn mentor bij mijn bachelor-scriptie en er ontstond een fraai essay over Vincent van Gogh/
Die andere schaduwkant van de architectuur werd echter door mij niet losgelaten. Bij drs van Hellemondt werd een essay geschreven over een pand aan de Herengracht 412 in Amsterdam. Het pand werd bezocht, langs alle kanten gefotografeerd en ontdekte in de tuin een prachtig koetshuis. Het pand van Philip Vingboons was gebouwd in ( 1664-1667) in opdracht van een rijke Amsterdamse patriciër en was nadien bankgebouw etc en nu deed het dienst als kantoor van het ICT bedrijf Lost Boys. Van die snelle jongens en die hadden dan ook een race-auto midden in het pand staan. Van de technische dienst kreeg ik alle bouwgegeven en maten van het gebouw.

foto van andere zijde van Herengracht 412 door drs Jan J. Jong ( 2000)












Artistieke tekenimpressie, getekend door kunstenares Corry Jong-Meijer, 2001

Het was een interessante en moeilijke opdracht en aangezien alle maten nauwkeurig waren weergegeven. was de docent nieuwsgierig hoe ik daaraan kwam. Ik had de bron moeten vermelden en dat was Ir, R,P. van der Meer van de technische dienst, die de gegevens had gefaxt naar mijn buurman, want ik had zelf geen telexverbinding. Later tijdens mijn studie bij het onderdeel Collectie-onderzoek, werd onder de titel van Verstilde Stedenpracht.onderzoek gedaan naar stadspanden, resp in Amsterdam, Enkhuizen ( Ja, inderdaad Cornelis Springer) en Rhenen. Alweer 10 studiepunten verzameld. Gehele studie bedraagt 240 studiepunten en 1 studiepunt is 40 uur werk in de vorm van tentamen, colleges, essays. Dan heb je de bachelor graad verworven na  die intensieve scriptie en  je eigenlijk niet voor een tweede keer zo diep wil gaan, maar dan lonkt die mastertitel en dat had je toch als doel gesteld. Vooruit dan maar, nog een keer diep in de materie duiken. Foute gedachte..Er volgen vier zware onderdelen van tien studiepunten  De Jaren Zestig van de 20e eeuw. 2.Kunst en Handel 3 Kunstkritiek en dat was het wat betreft de Beeldende Kunst. Goede raad was duur en  in overleg met mijn  mentor werd besloten dat vierde onderdeel in de architectuur te zoeken, maar dan moest de docente Petra Brouwer dat wel goed vinden. Zij had geen bezwaren. Ja, het was zwoegen en ploeteren, omdat je toch wat jaren architectuurkennis links had laten liggen. Maar het was een aardige groep en met Jan Rijpkema eveneens een senior-student kon ik goed opschieten. Geen gemakkelijk thema  De moraliteit van architecten.  Het studieonderdeel eindigde met een essay over de aanbouw van Daniel Liebeskind aan het Joods Historisch Museum in Berlijn. Dat had ik op mijn vrije dag tijdens onze Berlijn studiereis samen met een andere studente bezocht.. Van dat bouwwerk was ik onder de indruk geraakt. Het lukte : 10 punten binnen en een redelijk cijfer. De scriptie wachtte, maar dit maal geen architectuur onderwerp, maar een onderwerp uit de stroming Haagse School schilders. Onlangs liep ik in een boekhandel tegen een lijvig boek aan onder de titel 1001 historische plekken die je gezien moet hebben..960 pagina's en van de 1001 plekken waren er maar negentig door mij bezocht. Het zijn plekken wereldwijd en buiten Europa waren dat alleen gebouwen in Jerusalem die wij in 2000 bezochten. Maar zegt U de Mogoa grotten  in China  iets ? Nee, als je nooit in China bent geweest. of de Itsukushilma-jinja  Japan. Het is een shintoschrijn, een heilige plaats voor de Shintoïsten.  Je moet wel vreselijk veel gereisd hebben als je al die 1001 plekken in je leven zou hebben bezocht. Niettemin geeft dit boekwerk je een fraai overzicht over de architectuur wereldwijd. Naast de architectuur heb je natuurlijk ook nog de land-art en de landschapsarchitectuur. In dat kader waren wij wel bevoorrecht een lezing te krijgen van onze grote architect Adriaan Geuze. Of hij nog lezingen houdt,? Zal hij daar nu nog aan toekomen nu hij een kantoor met tachtig mensen runt. Zijn ideeën zijn grensoverschrijdend als het gaat om het landschap vorm te geven. Kortom ook veel te beleven in de architectuur. Geniet van al die schoonheid in steden en in landschappen. Uiteindelijk allemaal vorm gegeven door grote creatieve geesten. Kunstboeken, adviezen, lezingen,. essays, rondleidingen, taxaties etc,reageren?   gaarne  via deze  blog
drs  jjj artes admirans