H.P. Bremmer III

Meningsverschillen over aankoop

Column nr 427 dd 31 augustus  2016


                                                                                                               

Georges Seurat, Le Chacut, 1889=1890, olieverf op doek, Museum Kroller Muller, Otterlo

Nog een keer een passage uit het boek van Eva Rovers  De eeuwigheid verzameld, pagina 344-45.

"Natuurlijk was Bremmer niet gelukkig met de aankoop van de Seurat. In zijn jeugdjaren mocht hij dan een groot bewonderaar zijn geweest van Van de Velde ( kunstenaar en architect van museum Kroller Muller )jjj) , dat betekende niet dat deze zomaar zijn rol als esthetisch raadgever kon overnemen. Wat er ook op het spel stond, Bremmer verwachtte gekend te worden in ieder besluit over de verzameling. De volgende aankoop van een Seurat verliep dan ook keurig via hem, maar ook deze keer niet zonder subtiele inmenging van Van de Velde. Hij was degene, die Helene liet weten dat het indrukwekkende Le Chahut ( zie hierboven) op 24 februari 1922 in Parijs geveild zou worden en bood aan om samen met haar adviseur naar de veiling te gaan, Dit werk was volgens hem ( v.d. Velde) "het meest  complete en definitieve , dat Seurat gemaakt heeft en daarom,. zo schreef hij haar "de gedachte , dat dit schilderij elders terecht zou komen dan in Uw museum.laat mij niet met rust.. Die aansporing gaf voor Helene de doorslag  om de koop in gang te zetten en samen met Van de Velde naar Parijs  te reizen, waar ook Anton Muller, haar man en H.P. Bremmer zich bij hen zouden voegen..

Zo verliep de aanschaf en binnen de familie ontstond nog een discussie omdat dit wufte werk eigenlijk helemaal niet paste bij haar visie op onderwerpen. Helene betaalde voor het werk f 7.000.- en dat was een heel bedrag in die tijd. La Grande Jatte , een ander werk van Seurat, kon zij voor f 10.000 kopen. Dat werk was veel grote van afmeting, maar door haar afwachtende houding ging het werk aan haar neus voorbij en belandde bij een Amerikaanse verzamelaar. Overigens bezit Kroller Muller nu zeven werken van Seurat en dat is aanzienlijk

Tot zover het verhaal van H.P. Bremmer. Dit boek boeide  mij persoonlijk, vanwege onder meer het feit, dat ik aanwezig was bij de  promotie in de aula van de VU. Zij promoveerde op de stelling H.P. Bremmer, de kunstpaus, ook de titel van het boek van haar promotieonderzoek.

Natuurlijk heeft u inmiddels allen kennis genomen van het nieuwe museum Voorlinden in Wassenaar. De collectie Caldiz kwam je van tijd tot tijd tegen. Het meest opmerkelijke in deze is de overstap van Wim Pijbes naar dit museum. Pijbes hebben wij ontmoet in onze studietijd ( 2000-2007) in Rotterdam bij de vernissage van de expositie Romantiek in Nederland in de Kunsthal te Rotterdam, waar Ronald de Leeuw inhoudelijk op de expositie inging, nadat Wim Pijbes ieder welkom had geheten en een inleiding hield. In 1996 was hij gestart bij de Kunsthal en heeft Ronald de Leeuw tijdens deze bijeenkomst Wim Pijbes misschien wel gepeild om hem op te volgen in het Rijks? Wie zal het zeggen !!! In 2008 startte Pijbes bij het Rijksmuseum en stuurde dit echte Nederlandse museum op in de vaart der volkeren. Eigenlijk een topbaan om je pensioen te halen, maar Wim Pijbes die grote internationale tentoonstellingen arrangeerde in vele grote Europese steden, zocht gewoon weer een nieuwe uitdaging die hij bij de heer Caldenborgh vond. Emily Ansenk die zich ook koppelde aan een grote verzamelaar ( Dirk Scheringa) volgde op haar beurt weer Wim Pijbes op bij de Kunsthal. Maar Wim Pijbes hoeft niet te twijfelen aan de kredietwaardigheid van de heer Caldenborgh. Die heeft meer munten in zijn broekzak als Dirk destijds. Kortom Wim Pijbes zit op een voor hem prima plek. Mij lijkt een bezoekje aan Wassenaar alleszins de moeite waard, maar de directie moet het wel snel inkapselen in de Museumjaarkaart.

Veel te genieten, niet alleen van het mooie weer, het strand, de bloeiende natuur en aankomende oogst van het fruit, de appels, peren, druiven. Het kan natuurlijk ook zijn, dat u had besloten om komend weekend naar de mooie Vlaamse stad Brugge af te reizen?  Voor u dan een aanrader om het Belfort op de Markt te bezoeken. Niet alleen is op de eerste etage veel kunst te zien, maar op de tweede treft u veel stands aan van Poppen en berenmakers uit alle landen van Europa, waaronder ook Russen, Duitsers etc. Als u dan boven bent, kunt u even onze stand bewonderen. U mag de kunstzinnigheid van mijn ega bewonderen, die met tal van nieuwe ontwerpen daar aanwezig is. Wij hopen u daar te ontmoeten en even kennis te maken. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen- zonodig ook op de beurs in Belfort,- essays etc. j.j.jong@quicknet. nl
drsjjj artes admirans

De 100e column op Blogger : H.P. Bremmer II

Indrukwekkende studie van Eva Rovers met boek  De eeuwingheid verzameld

Column nr 426 dd 26 augustus 2016

Op de warmste dag van het jaar was een markt gepland in een naburige plaats onder de naam verzamelaarsmarkt. Mooi glaswerk, postzegels, ansichtkaarten, boeken etc. Wij stonden tussen deze pellle melle met onder meer kunstboeken, romans etc. en verder kunstvoorwerpen door mijn echtgenote gemaakt. Kort geleden trof ik ergens een nieuwe uitgave van Huib Luns Holland schildert. Niet alleen is het boek mooi uitgegeven, maar er staan prachtige tekeningen in. Het boek kon ik aanschaffen voor een bodemprijs. De mijnheer die het kocht was duidelijk geinteresseerd in kunst  en er volgde een gesprek. Ik vertelde dat ik kunstgeschiedenis had gestudeerd en mijn bullen had gehaald. Cynisch merkte hij op : Wat doe je er nu mee, marktkoopman geworden. Mijn antwoord luidt dan altijd "nee, ik schrijf veel over kunst, heb veel lezingen gegeven en sta mensen te woord, die aan mij vragen welke waarde schilderijen hebben die zij zuinig hebben bewaard afkomstig van een erfenis etc. Afgelopen week een 13 tal schilderijen op hun waarde bekeken en een voorzichtige conclusie eraan toegevoegd.
Naar het onderwerp. Het bovenstaande heeft niets met H.P. Bremmer te maken. Hieronder wordt eerste een passage aangehaald uit het boek van Eva Rovers: pag 233
Op een koude januariochtend in 1913 liep Helene door haar schilderijen zalen in het kantoor van Muller & c0 aan het Lange Voorhout in Den Haag. Een blik op de volgepakte muren was voldoende om een balans op te maken van haar eerste jaar als verzamelaar voor de toekomst. Maar liefst honderd kunstwerken, waaronder dertig van Vincent van Gogh, had ze in dat ene jaar aan haar verzameling toegevoegd. Het verbaasde haar dan ook niet dat de tentoonstellingsruimten uit hun voegen begonnen te barsten. Al langere tijd vond ze, dat de "Van Goghs" ' op elkaar gepropt " hingen. wat haar helemaal niet beviel. Daarom besloot ze de verschillende zalen opnieuw in te richten. Haar collectie bestond nu eenmaal uit stukken, die ruimte nodig hadden, anders maakt 't een 't ander dood.
Tot zover het citaat uit het boek van Eva Rovers. Hieronder ziet u de cover van het mooi uitgeven kunstboek

Over dat boek gesproken. Door je studie krijg je een eigenaardige gewoonte, dat je bij dit soort boeken eerst naar de bibliografie gaat kijken. Je bent altijd nieuwsgierig naar de bronnen. De bilbiografie omvat vijftien pagina's  en de meest in het oog springende titels ( persoonlijk) staan hieronder
1. Adriaan Venema, 2 Piet Spijk ( Bergense School) 3. vier keer Eva Rovers, auteur van dit boek 4. drie keer Helene Kroller Muller, 5. zes keer H.P. Bremmer  6. zes keer Sam van Deventer 7. Van Gogh de dagboeken en verder docenten van de VU 1. twee keer Jos ten Berge, 2. vier keer Carel Blotkamp. 3. twee keer Renee Steenbergen. 4. Carel M. Zemel.
De annotaties van het boek omvatten 107 pagina's. Het personenregister negen pagina's. Archiefbezoeken twee pagina's.
Na deze opsomming kunt u zich een beeld vormen van een dergelijk promotie-onderzoek en dat een dergelijk project soms tientallen jaren vergt, omdat er altijd in een dergelijk project perioden ontstaan dat je voor je gevoel geen steek verder komt en dan naar nieuwe openingen moet zoeken om weer verantwoord verder te gaan.
Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen, etc j.j.jong@quicknet.nl
Geniet van de laatste zomerse dagen aan het strand in je tuin, in het zwembad of bij een gezellige ijssalon voor de nodige verfrissing. Alle goeds
drs jjj artes admirans

H.P. Bremmer, de kunstpaus, 1871-1956

Promotieonderzoek in boekvorm verschenen

Column nr 425 d.d., 18 augustus 2016

Hildelies Balk, een kunsthistorica van de VU, werkte tien jaar een haar onderzoek dat was toegespitst op de kunstadviseur van mevrouw  Kroller-Muller., de heer H.P. Bremmer.Haar begeleider was professor Carel Blotkamp. De kunsthistoricus waarmede mijn masterscriptie Joodse kunst bij Jozef Israëls in 2007 tot stand kwam. Bij het schrijven van die scriptie verdiep je jezelf in de materie van het jood-zijn om een goed inzicht te krijgen in het jodendom etc. etc.

Alhoewel in de eerste jaren van de studie docent Agnes Groot er altijd stevig op hamerde om je consequent bij het onderwerp te houden, hetgeen ze duidelijk verwoordde met Kill the darling, wordt dit advies even terzijde geschoven. Reden: een artikel van  Raymund Schutz van de VU inzake een onderzoek naar een vermoedelijk transport van een mevrouw van Westerbork naar Auschwitz. In zijn artikel heeft hij aan de hand van de kaartenbak van het Rode Kruis proberen vast te stellen waar desbetreffende mevrouw via de kaartsystemen in 1943 nu wel/niet werd gedeporteerd. Afbeeldingen van de kaarten heeft hij bijgevoegd. Lager Westerbork heeft schrikbarend veel joden via een aangelegde spoorlijn van Westerbork/Hooghalen/Assen/Groningen/ Duitsland etc. afgevoerd. Een triest aspect van het Jood -zijn.

Maar naar het beloofde onderwerp. Bij het uitreiken doctor's bull aan Hildelies Balk, was ik aanwezig in de aula van de VU, waar een heleboel kunsthistorici van diverse universiteiten haar bestookten met kritische vragen. Haar gehele onderzoek werd meteen in samenwerking met museum Kroller Muller uitgegeven en het boek trof ik aan in de VU bibliotheek, maar de hoge prijs toentertijd schrikte me af en het boek staat nu nog op de lijst van aan te schaffen boeken in het kader van mijn Van Gogh scriptie.

Dit is een foto van H.P. Bremmer, die in het boek van Eva Rovers wordt omschreven als een lange, broodmagere, sjofel geklede man.

Mevrouw Kroller Muller had Bremmer leren kennen in de cursussen die hij gaf over kunst aan groepen van acht geintereresseerden.. Dat publiek was wat elitair, maar de kennis van de schonen kunsten was bij Bremmer zeer groot. Hij werd in die tijd DE van Gogh kenner in Nederland genoemd

Mevrouw Kroller Muller, die al een flinke kunstcollectie bezat, wilde die nog verder uitbreiden en vroeg daarbij de hulp van die grote van Gogh kenner de heer Bremmer en zo ontstond er een nauw contact tussen beiden en de familie Bremmer mocht onder meer vakantie houden op het landgoed van de familie. Toen bij haar plannen ontstonden om echt een permanente plaats in de richten voor haar verzameling, vroeg zij de heer Bremmer of hij een geschikte architect wist en dan ging het om Van de Velde, Berlage . Welk advies je met redenen omkleed gaf,  zij maakte wel iedereen duidelijk hoe zij het persoonlijk wilde hebben.

Auguste Renoir, De clown, ( 1868) olieverf op doek, schilderij uit de verzameling van mevrouw Kroller Muller, Otterlo

Ik ben me ervan bewust, dat deze summiere kennismaking met de heer Bremmer u wellicht teleurstelt, maar niet getreurd, de volgende column krijgt U meer van deze kunstschilder en kunstkenner te lezen. Als u mij aan een goedkoop exemplaar kunt helpen van het boek van Hildelies Balk, houd ik me aanbevolen.
Geniet U van de Olympische Spelen.? Offert U uw nachtrust op om Daphne Schippers niet goud, maar zilver zien halen. Prachtig evenement met drama en soms extatische hoogtepunten en laten we wel wezen, een negende plek op de medaillelijst van een dergelijk klein land tussen al die honderden andere landen, dat is wel heel bijzonder. Het is de vrucht van ons welvaartsland. Dus oorlog buiten de deur houden, vandaar de Westerbork passage.
Kunstboeken, lezingen, adviezen, essays, rondleidingen :reageren via deze blog

drsjjj artes admirans

De kunst van het Interbellum aflevering II

Kunstschilders beïnvloed door tijd en milieu

Column nr 424 dd 11 augustus 2016

Theo van Doesburg. contra compositie V, 1924, olieverf op doek, 100 x 100 cm, Stedelijk Museum Amsterdam

Dick Ket, Sint Nicolaas stilleven, 1933, olieverf op doek, 82 x82 cm. Museum Arnhem

Deze keer gekozen voor twee schilders uit ons eigen land om u te laten zien hoe heel verschillend men in die tijd schilderde. We gaan eerst even verder met de waan van de dag. De up en downs van onze Olympische sporters in Rio de Janeiro. Het evenement houdt ons een spiegel voor van het echte leven en leert ons dat als je zelfs vier jaar je uiterste best hebt gedaan, dat er toch nog een kink in de kabel kan komen, waardoor je met lege handen staat en wellicht heeft de pers en het Nederlandse Olympische comité wel te hoog van de toren geblazen. U begrijpt het, als sportman volg ik de spelen nauwgezet, maar neem toch echt 's nachts mijn nachtrust. Al even opvallend was de documentaire van Andries Knevel over paus Franciscus. Roma Aeterna. De jonge christelijke kerk werd er gesticht en door de eeuwen heen zijn daar prachtige kerken gesticht en kreeg Rome de bijnaam van Heilige Stad, zoals Jerusalem die naam ook heeft. Een andere Jezuïet dan Paus Franciscus, Peter van Dael, ontmoette ik op de VU en heb van hem diverse colleges gevolgd. Deze docent Middeleeuwen was buitengewoon erudiet en gaf aan een Romeinse universiteit in het Italiaans college. Net als paus Franciscus was Peter van Dael een aimabele man, wars van opsmuk. De verplichte studiereizen gingen naar Florence en Berlijn en helaas niet naar Rome. Als kunsthistoricus moet je minimaal een tijd in Rome hebben vertoefd om je daar een beeld te kunnen vormen van al die schatten. Het bleef beperkt slechts tot een dag en dat is gewoon te kort. Maar eerst staat nog een andere beroemde kunststad op ons verlanglijstje.

Het Interbellum II

Theo van Doesburg 1883-1931

Hij was propagandist van de stroming de Stijl en publiceerde onder een pseudoniem dadaïstische teksten. Zijn missie naar Bauhaus in Weimar mislukte en zocht op eigen kracht verder zijn weg. In 1924 zag het bovenstaande werk er anders uit. Het was toen nog een kwartslag gedraaid en het gele vlak lag boven. Horizontale en verticale vlakken in de primaire kleuren rood, geel, blauw, zoals je die ook altijd bij Mondriaan aantreft volgens de principes van De Stijl. In 1927 besloot hij tot de huidige positie en dat heeft hij achterop het schilderij met pijlen aangegeven

Dick Ket 1902-1940

Dit werk niet gekozen omdat u onlangs uw scribent zag poseren voor een werk van hem, maar wel omdat er zoveel op te zien is. Het schilderij van Pyke Koch  De schiettent had ook een keuze kunnen zijn, maar de extravagantie van de borsten van de vrouw in de schiettent leiden teveel af om  een goed tijdsbeeld van deze stroming te krijgen. Niets ten nadele van dames in een schiettent, maar het schilderij van Dick Ket heeft ons veel meer te vertellen over een oer Hollandse gewoonte : Het Sinterklaasfeest. Pakjesavond wordt het genoemd en dat wordt hier verbeeld met al die cadeaus die aan elkaar worden gegeven. Je ziet een blokkendoos, een masker van een pop. een paardje dat hij ket noemde naar zijn eigen naam. Inderdaad is een ket een kleiner paard. Jong Senior was groenteboer in de jaren dertig van de vorige eeuw. Zijn groenten ventte hij uit met ket en wagen. De jeneverkruik, de hoge hoed en het blad met de tangodanseres passen minder rond het speelgoed voor de kinderen, maar Ket gaf het schilderij de naam Sint-Nicolaas stilleven mee en dat dekt dan weer helemaal de lading. De sinaasappels in het schaaltje verwijzen uiteraard naar het land van afkomst.  Immers de goede Sint komt uit Spanje met zijn stoomboot.

De twee schilderijen geven U een alleraardigst inkijkje in de jaren dertig van de vorige eeuw. Ook al een roerige tijd, zoals wij die heden ten dage ook beleven. Natuurlijk ga je er nu vanuit dat de mensheid van twee schrikbarende onmenselijke oorlogen iets heeft geleerd, maar als je alle brandhaarden van geweld in ogenschouw neemt, dan is er nog veel werk te doen voor de politici, om dat wapengekletter te beteugelen. Kunst , diplomatie en wetenschap zijn daarvoor de juiste wapenen Geniet bijgevolg van alle mooie dingen die op uw pad komen, muziek, natuur, kunst, literatuur en alwat het mensenbrein aan goede zaken kan scheppen. Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleidingen, essays, taxaties, j.j.jong@quicknet.nl

drs jjj artes admirans

De kunst van het Interbellum ( 1918-1940)

George Grosz, Republikeinse Automations, 1920, waterverf, inkt en Oost-Indische  inkt op karton, 60 x47 cm, Moma, New York,

Naast Bauhaus ( vorige column) aandacht voor De Stijl etc.

Column nr 423 dd. 4 augustus 2016

Sta mij eerstens toe mijn walging uit te spreken op de laffe  moord op de 83 jarige Franse priester Jacques Hamel door een paar geschifte jonge geradicaliseerde Islam terroristen. Dit soort brute moorden vond eeuwen geleden nog plaats in ongeciviliseerde streken. Terecht kreeg pater Hamel een groot eerbetoon, die maar even inviel omdat de pastoor van de parochie in Zaïre op vakantie was en deze oude man moest dit noodlot overkomen. Een goede man, trouw aan zijn opdracht en terecht dat hij een waardig afscheid kreeg van velen, niet alleen van de top van de RK Kerk, ook van veel priesters en rabbi's  en gematigde imams. De IS zal nooit winnen, maar maakt wel veel slachtoffers, zoals ook al een toegewijde pater Jezuïet in Homs in Syrië. Deze mannen stonden voor hun zaak en moesten geheel onschuldig het met de dood bekopen. De ambiance van de afscheidsviering was terecht groots in de prachtige gotische kathedraal van Rouen. Een van de weinige kathedralen waarin wij jaren geleden geen bezoek konden afleggen vanwege een grote verbouwing. Wij stonden ervoor en moesten het doen met de vele afbeeldingen van het voorfront welke  Monet veelvuldig schilderde. Hij had een appartement aan de overzijde van de straat gehuurd om het voorfront in tal van lichtvallen te kunnen schilderen. Tenslotte we moeten ons niet laten afschrikken door die geweldsgolven : Parijs, Brussel, Nice. St Etienne de Rouvray. Wij blijven pal staan voor ons Westers cultuurgoed en de Moren werden al eens verdreven uit Spanje. Nu moeten ze Europa uit.

Maar nu het onderwerp van deze week
Het Interbellum, 1918-1940

Feitelijk zegt de naam niets anders dan dat het handelt over de periode tussen twee wereldoorlogen. Na Word War I stond de Westerse wereld behoorlijk op zijn kop. In St. Anne d Áuray  in Bretagne is een heiligdom waar alle Franse soldaten met name worden genoemd die in deze afschuwelijke oorlog zijn omgekomen. Namen als slag aan de Somme etc., Ieper in België zijn nog levende getuigenissen van alle bloedbaden en waar ging het dan om, om stukken land, maar veel mee om prestige van machthebbers, die het  aan de conferentietafel niet met elkaar eens konden worden. Eigenlijk moesten die krijgsheren van toen eens kunnen kijken dat het er anders net zo goed kan, als je maar de wil hebt om het met elkaar eens te worden. Dat de kunstenaars teruggrepen op fundamentele waarden is in die zin best te begrijpen en je krijgt dan stromingen als het eerder behandelde Bauhaus, de Stijl, Avant gardisten,  Dadaïsten, Kubisten en later weer het Vitalisme. En de Stijl als kunstvorm bent u al meerdere keren tegengekomen bij de namen als  Theo Doesburg, Piet Mondriaan, Bart van de Leck en in de architectuur de heer J. P. Oud  ( woningbouw Rotterdam), en niet te vergeten Gerrit Rietveld. Allemaal grote namen zoals wij die ook in de schilderkunst kennen Carel Willink, Charley Toorop en Dick Ket ( zie vorige column foto in voormalig Scheringa museum). De verzameling Willinks van voornoemd museum zijn in handen gekomen van de heer Melchers, die er nog een bestemming voor aan het zoeken is.  Dat is summier wel ongeveer het tussen twee oorlogen gelegen tijdvak. Wat oorlog met mensen doet, zien we aan mensen die uit een oorlog terugkomen en met tal van syndromen worstelen. We zien het aan de huidige Syrische vluchtelingen die we begeleiden om in taal te denken, schrijven, communiceren. Zij zijn eerstens opgelucht dat ze in een vrij land leven en  geen directie oorlogsdreiging boven hun hoofd hangt, maar we merken gewoon dat ze mentaal nog achtervolgd worden door schrikbeelden en nog niet in staat zijn om zich lang te concentreren en het verschil tussen het Arabisch en Nederlands is echt wel heel groot. Na de verschrikkelijke vluchtweg hebben ze ook nog een aantal asielzoeker-centra achter de rug, voordat ze een woning krijgen toegewezen als ze een partner hebben. Persoonlijk geen oorlogservaring als dienstplichtig militair, maar we werden in ieder geval goed opgeleid om als het moest je mannetje te staan. Je werd immers geleerd om goed met wapens  te  kunnen omgaan, maar na mijn afzwaaien op de kaderschool als korporaal, restte mij slechts een kantoorfunctie op het hoofdkwartier van de Generale Staf in Den Haag, ver van het strijdgewoel dat nog woedde in Ned. Nieuw Guinea en ook aan het Oostfront waar het toenmalige Rusland met een muur aan de grenzen van Europa stond moeilijk te doen. Mijn diensttijd werd vanwege de bouw van de muur bij Berlijn met twee maanden verlengd, pech dus.
Wij leven gelukkig in vrede en onze plicht is het die oorlogsvluchtelingen te helpen, zoals destijds Amerikanen, Engelsen en Australiërs en Polen ONS hebben geholpen.

U heeft nu feitelijk meer over de geschiedenis gehoord dan over de kunst, maar het was u natuurlijk allang duidelijk, dat kunst alleen kan ontstaan in een evenwichtig klimaat van vrede en harmonie. De creativiteit van dit soort mensen wordt gesmoord door factoren oorlog en geweld en enkele Franse Impressionisten zagen hun carrière dikwijls teloorgaan omdat zij het leger in moesten.

We moeten schrap staan tegen het geweld van buiten en daartoe zijn de Westerse landen in staat. In die beschermde rust mogen we leven, genieten en op onze qui-vive blijven in deze woelige tijden. Kunstboeken, lezingen, adviezen, essays, rondleidingen, reageren via deze blog
drsjjj artes admirans