Hollandse Meesters uit Amerika

Hollandse Meesters uit Amerika, expositie in  Mauritshuis Den Haag 1990/1991

Column nr 403 dd 24 maart 2016

Alweer 16 jaar geleden bezochten wij deze expositie in Den Haag in het Mauritshuis. Het was kerstvakantie en dus tijd om je cultureel op te laden en in die tijd was een studie kunstgeschiedenis ( VU 2000-2007) in de verste verte nog niet aan de orde, opgeslorpt toentertijd door werk en allerlei andere beslommeringen. Bijzonder was dat minister Wim Kok met echtgenote eveneens de expositie bezocht. Later zagen wij premier Kok met echtgenote nog eens wandelen in ons dorp waar hij verbleef in een vakantiewoning van kennissen .Dit dorp dat zich nu onderscheidt als bolwerk en kraamkamer  voor het goede handbal. Twee handbalinternationals die hier haar eerste opleiding kregen gaan nu naar Rio. De keepster en een verdedigster leerden de sport in dit kleine dorp. Nu is het een speelbal van de overheid en zal het dorp ontsierd worden door een groot trafostation, dat energie door de noordkop gaat jagen.. Je ratio zegt dat een dergelijke voorziening noodzakelijk is, maar de plaatsbepaling is slecht omdat het dicht tegen het dorp gebouwd wordt. 
Terug naar de expositie. 

Johannes Vermeer, brief schrijvend meisje, 1666, olieverf op doek, 45 x 40 cm, National Gallery of Art Washington

Johannes  Vermeer, Vrouw met waterkan, 1664, olieverf op doek Metropolitan Museum of Arts, New York, door Henry Marquand in 1887 gekocht in Parijs en later aan museum geschonken.

Onderstaand schilderij was niet te zien op de expositie, wel het brief schrijvend meisje in kleur hierboven. De Amerikanen zijn echt grote liefhebbers van Vermeer, want van het kleine oeuvre van deze Delftse schilder ( 41 in totaal) hangen er maar liefst 8 in Amerika en eerder schreef ik al over het interessante essay van kunsthistoricus Kees Kaldenbach, dat in  Amerika veel weerklank vond.

Om u enige indrukken te geven van werken die in Amerikaanse musea hangen, hier alleen even de high lights.

1. Johannes Vermeer, zie boven, briefschrijvend meisje. Johannes Vermeer was een zoon van een Vlaamse vader, een zijdeverver, die naar Delft was getrokken. Leermeester van Johannes Vermeer was vermoedelijk Leonard Bramer. Uit zijn  huwelijk met Catharina Bolnes werden vijftien kinderen geboren, waarvan er vier jong stierven.  De meeste bekende werken in ons land zijn : Gezicht op Delft en Straatje van Vermeer.

2. Ferdinand Bol, Jongeman met zwaard, 1645, olieverf op doek, 81 x 55 cm, The Dayton Art Institute, Dayton,.Ohio

3. Hendrick ter Brugghen, Schrijvende man bij kaarslicht, olieverf op doek, 66 x 53, Northhampton Smith College Museum of Art.  Deze aankoop werd gedaan zuiver om educatieve doeleinden om studenten wegwijs te maken in het vak van de kunstgeschiedenis en die lag toch voor een gedeelte in de Gouden Eeuw in Nederland. Ter Brugghen schilderde onder meer een buitengewoon boeiend schilderij onder de titel ongelovige Thomas.

4  Jan  Van Goyen, Gezicht op Rhenen, olieverf op doek, 101 x 136 cm, The Corcoran Gallery of Art  Washington

5. Frans Hals, talloze portretten, zoals je van deze veel aantreft in het Frans Hals museum in Haarlem

6. Vier schilderijen van Rembrandt van Rijn

a. Portret van Joris de Gaulerij, San Francisco, The fine arts museum,

b. . Portret van vrouw die opstaat,  The Taft Museum , Cincinnati Ohio

c. Portret van zittende vrouwe, Metropolitan Museum of Arts, New York

d. Portret van Jonge Man, National Gallery, Washington.

Of u hiermede nu een goed beeld kunst scheppen van Hollandse Meesters uit Amerika, ja, 

dat zal voor U wel moeilijk zijn. Daarom hier de titel van de uitgegeven catalogus toentertijd zodat u wellicht deze nog kunt aanschaffen. Het is een lijvig, niet handzaam exemplaar met mooie afbeeldingen. De titel luidt :Hollandse Meesters uit Amerika, Uitgever Waanders Zwolle  Eindredactie Rieke van Leeuwen, Samenstelling tentoonstelling Hans R. Hoetink, zes essays van diverse schrijvers. Geniet van alle mooie en boeiende aangelegenheden in uw leven, koester alle kleine momenten van gelukkige beleving en al het goede dat U ten deel valt. Gewelddadige krachten willen onze way of life verstoren, dat gebeurde vorig jaar in Parijs en afgelopen maandag 21 maart a.s in de Europese hoofdstad Brussel. Alle nabestaande en gewonden wensen wij kracht en herstel toe en het kwaad zal nummer zegevieren. Kunstboeken, lezingen, essays, adviezen, taxaties, rondleidingen. reageren?  via deze blog svp

jjj artes admirans

Wat Belgen beter kunnen volgens Henk van Os

Columns nr 402 dd 18 maart 2016

Enige werken van Gustave de Smet

Het vele vrijwilligerswerk noopte me een gesteld onderwerp Hollandse Meesters in Amerika tot later datum uit te stellen omdat het meer studie vergt. Met name is het de bedoeling het verschijnsel toe te lichten dat de Amerikaanse universiteiten grote belangrijke kunstcollecties aanlegden.. Enerzijds om wetenschappelijk onderzoek te doen, maar wellicht veel meer uit pedagogisch oogpunt om studenten met kunst  laten kennismaken. U houdt het tegoed, maar dat kan enkele weken in beslag nemen vanwege muziekuitvoeringen etc. etc.
Daarom nu maar eerst een luchtiger onderwerp, gemakkelijker te schrijven en te becommentariëren.

Gustave de Smet het goede huis en dorpskermis, 1917/1931/32 olieverf op doek, Museum voor Schone kunsten, Gent 

Vlaamse kunst, zo betoogt Henk van Os in zijn boekje Beeldenstorm op pagina 35 gaat vaak over feest, wel vaker dan in de Nederlandse kunst{............ }  Opvallend is dat de kunstenaar de folkloristische sfeer, die bij de kermis hoort, ook tot uitdrukking brengt in de stijl, waarin hij schilderde bijna alsof hij koekplanken aan het maken is. De Smet geeft zijn schilderijen geen diepte., dat vond hij veel te deftige kunst. Het resultaat is een heel vlak beeld, wat het schilderij iets essentieels , iets affiche-achtigs geeft. In het onderste schilderij ( zie boven)  zie je dat de vlaggen uithangen en, de mensen gaan de straat op. De Smet schildert een kinderlijk getekende mensenmenigte , heel vlak op het beeld geprojecteerd.. Iets dat moet lijken op een affiche.

In de collectie van het Scheringa museum waren veel Vlaamse schilders te bewonderen. De buitenlandse werken zijn op veilingen verkocht. De andere Nederlandse schilderijen zijn te bewonderen in het museum van de heer Melchers te Goor en zijn Willinks wil hij in  een kasteel tentoonstellen. Jammer dat Scheringa niet zoveel geld had als de miljonair Melchers. Veel mensen, zeker in deze regio, missen het museum in Spanbroek. Geniet derhalve van de kunst die wel in deze regio te zien is. Wesfries Museum Hoorn, Zuiderzee Museum Enkhuizen, Stedelijk Alkmaar en Kranenburgh in Bergen. Daar kunt u volop genieten. Kunstboeken, lezingen, essays, taxaties, adviezen etc.  Reageren ? Via deze blog

drs  jjj artes admirans

drsjjj. artes admirans

De beroemde glas in lood ramen van de kathedraal Chartres

Kathedraal Chartres wereldberoemd om de GLAS IN LOOD RAMEN

Column nr 401`dd 11 maart 2016

Eenmaal als besloten is om een column te schrijven, duikt er spontaan altijd wel een onderwerp op uit de actualiteit of  leidt een goed boek over kunst van de negentiende eeuw dat je aanzet tot het schrijven van een column. Schrijven over de Tefaf in Maastricht. In mijn bezit een fraaie catalogus uit 1996, maar ja, die is twintig jaar oud en twintig jaar later is organisatie en aanbod totaal verandert en dan schrijf je toch teveel Ins blaue hinein. Over de Jeroen Bosch expositie in Den Bosch misschien?  Nee, wel gediscussieerd met een conceptueel kunstenaar, die het werk bewonderde, omdat hij vond dat Jeroen Bosch in dat tijdsbeeld alle ruimte had om te schilderen zoals hij schilderde en dat was inderdaad best baanbrekend. Mijn antwoord was daarop, dat een vooroordeel mij danig dwarszit en dat de manier van schilderen met demonen en allerlei andere afschrikwekkende wezens teveel was ingegeven door het middeleeuwse denken van hel en verdoemenis en dat de machtige Kerk de schrikbeelden heeft gebruikt om alle gelovigen in het gareel te houden. Let wel, een vooroordeel van mij en U mag er echt het zijne van denken. Bosch heeft ook andere meer neutrale werken gemaakt, maar toch blijft dat schrikbeeld hangen. Ja maar, werpt u op, die gotische kathedralen met al die monsters heb je wel hoog in het vaandel. Dat klopt, maar die zijn ondergeschikt aan de beroemde architectuur en vallen veel minder op. Maar dit betoog wil beslist niet u ervan af houden naar Den Bosch af te reizen en dan bent u in gezelschap van de andere 200 duizend mensen die deze uniek expositie al hebben bezocht en deze is uniek, omdat nimmer zoveel werken van deze middeleeuwse schilder tegelijk te zien zijn. Maar dit onderwerp had ik dus niet gekozen, evenmin de Tefaf. Waarom nu dan de kathedraal van Chartres?  Omdat toevalligerwijs een boek opviel, dat ik ooit een keer kreeg van een goede kennis, Piet Steur uit Schagen. Piet speelde tennis in ons dorp, omdat de benen in Schagen vol waren, was gymleraar en zong een tijdje bij een gregoriaans koor in Wognum. In verband met een studie om diaken te worden ging hij studeren op de Tiltenberg in Vogelenzang en werkt nu als diaken. in Schagen. Tijdens zijn studie had hij veel boeken aangeschaft als studie-onderdeel onder te titel Mystiek in Frankrijk.. Hij had daar verder geen interesse meer in en aangezien hij wist dat ik veel met kunst had, vroeg hij mij of ik die boeken wilde hebben. Ja, zei ik, maar werden in mijn boekenkast op een niet opvallende plaats neergezet. Daar liep ik deze week tegenaan en gezien binnenkort liturgisch de Goede Week wordt gevierd met herdenking van het lijden van Christus met Matheus Passion, Passie etc. etc. leek het me een goed idee aandacht te besteden aan deze ramen. De tweede afbeelding verbeeld ook de kruisdood van Christus. Al heel veel jaren terug, voor de studie kunstgeschiedenis aan de VU ( 2000-2007) was onze vakantiebestemming de kathedralen in Amiens en Chartres. In Chartres beleef je de romantiek van die prachtige ramen het meest als er volop zon schijnt. Die dag was het wel minder, maar niettemin was het de moeite waard om ligging, architectuur etc. te beleven.   In het rijtje paste natuurlijk ook de kathedraal van Rouen, die door Monet talloze malen was geschilderd. Helaas hadden wij pech, deze werd verbouwd en we konden er niet in. Echter de bezoeken aan  Amiens en Chartres maakte alles goed. In Amiens zijn we vanuit ons vakantieadres nog 's avond teruggereden naar Amiens om een lichtbeeldshow te zien op de witte muren van de kathedraal van de enorme brand in de kathedraal heel lang geleden. Dat was indrukwekkend.  Dus mocht u een keer in die omgeving komen, dan is het raadzaam deze beroemde kathedraal in uw program op te nemen. Als het om gotische kerkenbouw gaat, er zijn veel van die beroemde kathedralen. In het eerste studiejaar mocht ik die gotiek reis doen met de studentenvereniging van de VU. Veel van die beroemde werken bezocht : Sens, Senlis, Laon, Beauvais, Amiens, St. Denis in Parijs. Leerzaam en onder vakkundige leiding van de pater Jezuit Peter van Dael, die over een enorme kennis van de ze kathedralen  beschikte . Ook docente Irmgard van Koningsbruggen droeg haar steentje bij. Juist deze week had ik toevalligerwijze per mail contact met haar en zij vroeg mij de opgedane kennis uit te dragen. Bij deze dus. Geniet dus van al deze geweldige zaken en ja, je moet wel een stukje reizen, maar dat zal u achteraf niet berouwen. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, essays, pr, etc. Reageren ?  Gaarne via deze blog

drs jjj, artes admirans

Gebrandschilderd raam kathedraal Chartres, links Madonna met kind

Gegrandschilderd reem Kathedraal Chartres met lijden van Christus

Gebrandschilderd raam Kathedraal van Chartes met afbeelding Jachim en Anna en geboorte van Maria

De definitie van kunst

Kunstenaars over kunst

column nr 400 dd. 3 maart 2016

Vanaf  2007 heeft u wekelijks op diverse servers kennis kunnen maken met de way of live van een kunsthistoricus. Met name de gotiek, het impressionisme en de Haagse School zijn uitputtend behandeld. Inmiddels hebben nagenoeg 11.000 mensen deze columns gelezen, voor mij een teken dat veel mensen nog meer over kunst willen weten. Nu is niets moeilijker dan van een verschijnsel een definitie geven. In 2005 ondervonden we dat toen wij voor Wim Pijbes, de scheidende directeur van het Rijks, in het kader van een expositie Romantiek in de Kunsthal het verschijnsel Romantiek in de Nederlandse Kunst wilden benaderen. Uit de meer dan vijftig definities was geen helder beeld te krijgen van de Nederlandse Romantiek, als deze al had bestaan. Wim Pijbes was toentertijd directeur van de Kunsthal en Benno Tempel zijn rechterhand. Pijbes ging naar het Rijks, Benno Tempel naar het Haags Gemeentemuseum. Wim Pijbes gaar nu naar museum Verlinden in Wassenaar, dichter bij huis en een nieuwe uitdaging.
Wat is dan kunst ?  Het is een veel besproken onderwerp op verjaardagen en als het dan gaat om een vloer met pindakaas in het Stedelijk of een blauw groot egaal schilderij van Yves Klein, groot 150 x 125 cm. Natuurlijk valt er bij zo'n schilderij weinig te raden, maar hoe eenvoudig het ook lijkt, ga maar eens met zo\n mooie blauwe kleur een fraai egaal doek beschilderen. Ook dat vraagt veel oefening en handigheid met penselen en kwasten en misschien zelfs wel paletmes.

In 2005 brengt uitgeverij Kairos uit Soest een boekwerkje op de markt onder de titel Kunstenaars over Kunst. Blijkbaar worden deze mensen ook vaak gevraagd, wat nu eigenlijk kunst is. Hier worden nu elf definities aan U voorgelegd, welke u wellicht aanspreken. 

1. Het oogmerk van kunst is het leven een vorm te geven (  Jean Anouih 1950)
2. Kunst begint, waar nabootsing eindigt ( Oscar Wilde 1896)
3. Kunst moet de werkelijkheid overrompelen ( Francoise Sagan, 1956)
4, Achter de veranderlijke vormen van de natuur, ligt een onveranderlijke werkelijkheid, ( Piet Mondriaan 1925)
5. De kunst is vrij in haar toepassing van haar middelen, maar gebonden aan haar eigen wetten en ook aan niets anders dan haar eigen wetten ( Theo van Doesburg, 1923)
6. Kunst maakt duidelijk wat de essentie van het menselijk leven is ( Arthur Schopenhauer 1851)
7, De eerste wet van de kunst :beweging is de ziel van alle dingen ( Auguste Rodin)
8. Maar laten we niet vergeten dat de kunst slechts een weg is, geen doel ( Rainer Maria Rilke 1898)
9. Zonder traditie is de kunst een kudde schapen zonder herder, ; zonder vernieuwing : een lijk
(Winston Churchill (1953)
10. Kunst is liefde in elke daad . ( Paul van Ostaijen)
11. Het gewone leven heeft een bekoring,.waarbij de schoonste werken  in het niet zinken.( Jozer Israels (1899)



Churchill heeft het over traditie. In de scriptie over de Joodse Kunst bij Jozef Israels, was dat inderdaad een bijzonder aspect van de Joodse Kunst. ( afbeelding scriptei)

Geniet, leef, leef de weg van de kunst, van een goed boek, schilderij, toneelvoorstelling, film, architectuur. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, exposities, adviezen, taxaties etc  Reagerenn? gaarne via deze blog
drs jjj artes admirans

Cover van Master-scriptie drs J.J.Jong, aan de VU te Amsterdam, 2007, scriptie-begeleider prof dr. Carel Blotkamp


PS. Heeft u ook vandaag gelezen, dat niet iedere bachelor-student meer door mag naar zijn master? Dat is toch vreemd. Op die manier devalueer je de bachelor graad. Heeft het te maken met teveel master studenten of is de master-opleiding te duur. Weet U het? Zo ja, dan hoor ik graag van U wat er speelt op sommige Nederlandse universiteiten