Willem Witsen, een van de tachtigers, 1869-1923
Column nr 458 dd 30 mei 2017
Tijdens mijn studie aan de VU, werd gewerkt aan een opdracht Stadsgezichten. Mijn essay had ik de titel "Verstilde stadsgezichten" gegeven. Een van de vier werken was een schilderij van Willem Witsen onder de titel De Oude Schans te Amsterdam. Het schilderij was eigendom van het Stedelijk Museum te Amsterdam en ik wilde dat graag van dichtbij goed bekijken om een beschrijving te kunnen maken. Het lag niet in het depot aan de Stadhouders kade, maar in het depot op het industrieterrein pal als je uit de Coentunnel komt. Het schilderij was keurig uit de opslag gehaaald en kon langs alle kanten het schilderij bekijken zoals de verflaag, de verfstreek etc.
Willem Witsen, De schaapherder,1887 olieverf op doek, 76 x 62 cm, Witsenhuis
Willem Witsen, De Oude Schans te Amsterdam, 1899/1900, olieverf op doek, 100 x 130 cm, Stedelijk Museum Amsterdam
Beide schilderijen laten de kwaliteit van werken zien van Willem Witsen. Het bovenste schilderij is het grootste werk uit zijn collectie. De geschilderde panden bestaan niet meer, zijn later afgebroken. Over het schilderij : De huizen aan de Oude Schans staan in tegenlicht , waardoor de gevels donkerder maar voren komen, terwijl door gefilterd licht het wit van de gepleisterde gevelbanden, van de raamkozijnen en de gordijnen geel wit wordt. Fel doet de zon de sneeuw dan weer zuiverwit oplichten. De daken, de stoeprand, het zeil op de handkar en het schip krijgen hierdoor een mooi accent. De sneeuwlicht daarboven heeft een schakering van geelwit tot lichtgrijs".
Niet helemaal zult u alles kunnen herkennen van de afbeelding omdat het ook alweer een kopie van een kopie is, maar het is en blijft een buitengewoon boeiend schilderij en heb er met veel plezier aan het essay gewerkt.
Het tweede schilderij dat staat afgebeeld zal hij gemaakt hebben tijdens zijn verblijf op het landgoed Ewijckshoeve te Den Dolder, dat zijn vader kocht of huurde in 1881. Het landgoed was eerder eigendom van het Koninklijk Huis. Hij heeft zich bij dit schilderij zeker laten beïnvloeden door tijdgenoot Antoon Mauve. Schetsen van een herder rustend op zijn staf, zijn de basis geweest voor dit schilderij. Een karakteristiek moment koos hij uit, waar de herder even rust neemt om op zijn staf te steunen. Hij schilderde een hoge horizon op driekwart. Heeft hij in een liggende positie de herder gefotografeerd of geschetst.? Het zonlicht valt op zijn grauwe werkbroek en werpt een schuine schaduw op de grond. Het blauw van de werkjas van de herder licht wat fel op en is in contrast met de roze wollige schapen, die hij in een paar streken schilderde.
Schilderen kon hij als de beste, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar Willem Witsen was evenzeer tekenaar, etser, fotograaf, en schrijver. Witsen behoorde tot de groep van de Tachtigers. Hij publiceerde ook in de Nieuwe Gids, een letterkundig tijdschrift. Tot zijn directe vriendenkring behoorden G. H. Breitner, Isaac Israëls, Eduard Karsen, Jan Veth als schilders en als schrijvers Lodewijk van Deyssel, Albert Verwey en Willem Kloos. Kortom een illuster gezelschap, door welke mensen hij werd geïnspireerd en hij op zijn beurt, deze mensen zelf weer inspireerde.
Geniet van mooie schilderen en als er ergens bij U in de buurt een expositie is, dan kunt u een kijkje nemen en vaststellen of u al in staat bent, de afbeelding te duiden en er achter te komen wat de schilder(es) heeft willen uitbeelden.
Kunstboeken, lezingen, essays, adviezen, taxaties etc. contact via deze blog
drs jjj, artes admirans
No comments:
Post a Comment