Rivierlandschap met ruiters van Albert Cuyp

Een schilderij dat een plaats in de Eregalerij van het Rijks waardig is

Columnr 329 dd 7 augustus 2014
Wanneer Erwin Krol en Philips Freriks binnenkort de wolkenluchten van de landschappen in het Rijks gaan analyseren, is deze column voor hen een ondersteuning. Destijds ging dit landschap op zaal 216 en het was een der eerste schilderijen welke tijdens mijn studie onderwerp was van een nadere analyse. De stoffage van het schilderij van Albert Cuyp is boeiend en er werden enige A4jes aan gewijd om meer van dit schilderij uit 1655 te weten te komen. Citaat uit het referaat:  "Het laat een weids landschap zien en het grootste gedeelte wordt in beslag genomen door lucht met wolkenpartijen. Het zonlicht komt van links en beroert lichtjes de wolkenpartijen, waardoor deze witte randen krijgen. Dat zonlicht is verder te zien op de schimmel van de ruiter. Verder zijn er slagschaduwen van paarden en ruiters, de herdersjongen en het rood-en zwart bonte vee. { .... het gelige licht en de vage kleuren van de bomen in de verte in de schemering doet denken aan de namiddag, terwijl daarentegen het felle zonlicht van de wolkenranden meer duiden op een eerder tijdstip in de middag.}  Ik ben in het geheel geen meteoroloog, maar schreef dat neer nadat ik ruim drie kwartier daar op zaal 216 het schilderij in mij opnam. De docenten waren ons aan het trainen om schilderijen te analyseren. Dat landschap was een logische keus omdat mensen van het platteland altijd naar het weer kijken en zeker de agrariërs die van het weer afhankelijk zijn als het gaat om planten en oogsten. Over de locatie het volgende : De hoge heuvels rechts zijn die van de Wylerberg en voorbij de kerktoren van het dorp Wyler
 zijn de heuvels te zien van het massief waarop Kleef licht. De situering derhalve achter Nijmegen.[.........] Het ging Cuyp echter om het contrast tussen heuvels en laagland, om de stemming van een warme zomerdag ( avond) en het pauze-moment van de reizigers die de paarden lieten drinken in het Wylermeer. Ook dat is een onderdeel van de analyse van het schilderij. Verder werd een vergelijking gemaakt met een schilderij van A. Cuyp dat in de National Gallery in Londen hangt onder de titel  Rivierlandschap met ruiter en vee. Daar zijn tal van overeenkomsten en verschillen aan te geven, maar feit is dat schilders in die tijd van geliefde onderwerpen meerdere exemplaren maakten met telkens nieuwe aangebrachte kleine nuances. Tot slot nog een beschrijving die je vindt in het tentoonstellingscatalogus Glorie van de gouden eeuw, onder nr 151.
"Een zonovergoten dampig rivierlandschap wordt omzoomd door steile heuvels. Een ruiter laat zijn paard drinken, terwijl een herder met wat vee toekijkt. De zon staat laag en veroorzaakt lange schaduwen op het land. Door de gouden gloed van het zonlicht ontstaat een warme atmosfeer Dat typische zuidelijk licht kan Cuyp alleen gezien hebben in het werk van de Italianisanten ( Jan Both en Herman Saftleven.
Genoeg meteorologie dus. Zo zie je maar dat een schilderij ons veel kan leren van die tijd , van gewoonten en omstandigheden. Geniet, leef, zoek de eregalerij en dit prachtige schilderij op en check alles even wat hierboven staat beschreven. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, essays, j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj artes admirans