Romaans Nederland II

 

De Sint Servaes te Maastricht

Column nr 325 dd 15 juli 2014

Tijdens de middelbare schooltijd logeerden wij op een boerderij in Reymerstok, waar we in het hooi onze slaapplaatsen hadden. We hebben het over de jaren vijftig van de vorige eeuw, de tijd van de Marshall hulp en de tijd dat in Soesterberg Gloster Meteors, Hawker Hunsters stonden gestationeerd. Een squadron Amerikaanse vliegers woonde vlak bij de militaire vliegbasis en een enkele keer mochten wij wel eens een bezoek brengen aan het vliegveld. In de zomervakantie trokken we erop uit en vanuit Reymerstok deden wij de Sint Servaes aan en later tijdens vakanties deze mooie plek in Maastricht nog wel een paar keer bezocht. Het bouwwerk is ontstaan uit de cultus rond St. Servaes, een bisschop die in 384 vanuit het Belgische Tongeren naar Maastricht trok. Die populariteit leidde tot het bouwen van een grafkerk. De oudste delen van het huidige kerkgebouw dateren uit de tijd rond 1000 na christus. Het is een zogenaamde pijlerbasiliek, bestaande uit een Westbouw zoals bij de Munsterkerk van Roermond, verder een driebeukig schip, een transept,  een koor, dat heel halfronde sluiting heeft met de twee flankerend Oosttorens ( zie foto). Onder het koor, de viering en het schip bevinden zich verscheidene crypten, een kenmerk ook van de romaanse bouw, welke crypten in de loop van de eeuwen tot stand kwamen. Destijds was een bezoek aan de schatkamer in de crypten een ware belevenis omdat daar prachtige gouden voorwerpen met edelstenen te zien waren, alles prachtig uitgelicht, zoals de staf, kruis en een wonderschone reliekschrijn. Tegen de eindgevel van de noordertranseptarm staat nu een gebouw dat bekend staat als de kapittelkapel en als dubbelkapel kan worden omschreven. Tegenwoordig is dat de bekende schatkamer. In de loop der eeuwen is er verbouwd en we nemen een grote sprong naar de 18e eeuw. In 1794 werd de St. Servaes bij het beleg door de Fransen zwaar beschadigd. In 1797 werd de kerk als bisschopskerk opgeheven, die eer ging naar Roermond, waar de Limburgse bisschoppen gingen zetelen. In 1804 werd de St. Servaes een parochiekerk, een kerk van het volk en niet alleen maar bisschopskerk. Tussen 1860 en 1900 werd de St. Servaes grootscheeps gerestaureerd onder leiding van de in vorige column genoemde grote bouwmeester en architect P. J. H. Cuypers. Niet alleen werden de muurpartijen van het koor grotendeels vernieuwd, ook de puntgevel van de absis ( zie foto) werd opgetrokken. Bouwmeester Cuypers vond de rode zandsteen uit de toon vallen ten opzichte van de andere bouwmaterialen. Hij had het rode pleisterwerk aan de buitenzijde van de kerk tegen de zin van de deken van het bisschoppelijk bestuur weg laten bikken, doch de opdrachtgever had uit revanche rode zandsteen laten bestellen en kreeg daarmede zijn zin. De Oost en Westtorens kregen toentertijd hun huidige spitsen en werden alle crypten, specifiek Romaanse bouwkenmerken, hersteld door nieuwe pijlers en gewelven aan te brengen. De laatste restauratie van de  St. Servaes dateert van de periode 1980-1990. Als U daar in de buurt bent, zult u zeker aan eens moeten kijken en ook aandacht besteden aan de prachtige koorgang, die onbesproken is gebleven in deze column. Geniet van fraaie architectuur, van de beeldende kunsten, wees creatief en een positief ingesteld mens, waardevol voor onze maatschappij. Kunstboeken, lezingen, adviezen, essays , rondleidingen etc. j.j.jong@quicknet.nl

drs jjj, artes admirans