Helaas enkele weken geen nieuwe blog
column nr 521

Uw schrijver in de lappen mand. Na verblijf ziekenhuis nu thuis verder revalideren. Nog eenmaal terug naar ziekenhuis voor twee dagen, dan werken aan algeheel herstel.
Tot dan
drs jan j, jong, artes admirans

Arnout Colnot 1887-1983

Grote voorman van Bergense School

Column nr 520 dd. 18 september 2018

Arnout Colnot is wel de bekendste en de meest productieve schilder geweest van het schilderscollectief in Bergen. Hij was grotendeel autodidact. Voor een gedeelte was hij in zijn artistieke vorming een leerling van de decoratieschilder Jan Maandag. Adriaan Venema bezocht hem in 1977 en intervieuwde hem. Hij kende ook het boek van Klomp over de Bergense School, waarin hij een prominente plaats kreeg. Via een introducee had schrijver van deze column contact met de vader van Adriaan Venema met wie Adriaan gebrouilleerd was. Ik had interesse in de andere boeken van Adriaan onder meer zijn boek over Breitner, maar vader Venema moest toestemming vragen aan zijn dochter, die terecht de boeken claimde. Ik kreeg ze een lange tijd in bruikleen en heb ze bij Vader Venema teruggebracht .In een gesprek met Vader Venema bleek, dat Adriaan voor het opzetten van een kunsthandel veel geld van zijn vader kon lenen en ondanks vele beloften heeft hij zijn vader geen cent terugbetaald. Zij hadden geen contact meer. Ook kreeg Vader Venema geen bericht van overlijden van zijn eigen zoon,. Via derden hoorde hij het en achter een boom op het kerkhof kon hij toch aanwezig zijn bij  de begrafenis van zijn zoon.Triest !!! 

 Het kunstblad Palet omschrijft de stijl van Colnot " Colnot wilde voor alles schoonheid scheppen en was een expressionist in het Noord-Hollands landschap. Hij kreeg van het polderbestuur opdracht alle 39 molens te schilderen tussen Schermerhorn en Rustenburg. Diverse van die 39 ziet 

hier.
Colnot was echt in staat een landschap goed neer te zetten en de techniek hij daarvoor gebruikte is uniek.
Landschappen hadden zijn voorkeur ; hier een typisch Noord-Hollands plaatje

Ook hier een boeiend landschap, dat hij aan het doek toevertrouwde. In 1932 ging hij enige tijd naar Amsterdam, maar na een paar jaar moet hij terug naar zijn geliefde  Bergen.  Veel van zijn werken hangen wereldwijd in musea. Veel onderscheidingen

1910 St. Lucas prijs voor luministisch werk, 1938 prijs op de Parijse Wereldtentoonstelling, en in 1948 Medaille Voorjaarstentoonstelling Arti et Amicitia en Amsterdam.Zo heeft u een korte schets van deze specifieke Bergense schilder. 

Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen etc. contant via deze blog

drs jjj artes admirans

  

Toonaangevend Bergens kunstschilder

Dirk Filarski, 1885 -1964 Man van het snelle schilderen. Is de naam Filarski Pools ? Zou het niet weten

Column nr 519

Via zijn Poolse voorouders, kwam hij in Amsterdam terecht. Hij ging op zijn vijftiende naar de Quellinuschool/ Daar leert hij figuur schilderen  Vervolgens gaat hij vier jaar naar de Kunstnijverheidsschool en schildert erg veel  in de omgeving van Amsterdam.In 1907 gaat hij Dirk Smorenberg in de leer in Bergen.. In 1910 trekt hij in bij Arnout Colnot in een boerderij van Mastmeijer.  Zij konden die huren, Een buitengewoon onrustige geest en hij zwerft door vele landen. Naar Parijs gaat hij met Bendien en Jan Herwijnen, Hij had de eigenaardige gewoonte soms met een karretje met schilders benodigdheden door een land te trekken. Alleen had hij spullen voor zijn werk bij zich. Geen schoon ondergoed of andere kleren. Als zijn omgeving tegen hem zei, dat hij stonk, dan kocht hij gewoon nieuwe en de oude verbrandde hij. Hij was lid van Arti, Pulchri Den Haag,  St. Lucs, de Onafhankelijken.
Hij organiseerde een grote solo tentoonstelling in het Haags Gemeentemuseum in 1950 en in 1955 in het Stedelijk te Amsterdam. 
Filarski had nimmer een vaste signatuur. Het was Filarski,  of D. Filarski of D.H. W. Filarski. Mocht u ooit tegen een werk van hem aanlopen, wees er zuinig op. Zijn prijzen zijn al jaren constant. Hieronder enige impressies van schilderijen 

Dirk Filarski, bloemen vaas werk uit vroege periode

Dirk Filarski, bloemen met Aronskelken

Dirk Willem Filarski, Boerderijen, olieverf op doek, gesigneerd en gedateerd, 1942

Zo heeft u enige indrukken gekregen van weer een ander fenomeen uit Bergen. Werken van hem zijn nog steeds te koop op veilingen en handelshuizen. Geniet ervan. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, essays, etc contact via deze blog

drs jjj artes admirans

Telg van Bergense School

Column nr 518
Kunstschilder en glazenier Jaap Min 1914-1987

Expressionistisch werk

Jaap Min  Kalf verpennen  ( eigenaar onbekend)

Jaap Min damhekken Voert, Voert is buitengebied van Bergen waar Hanneke Schless haar expositieruimte heeft ( Hanneke Schless, collega VU)

Jaap Min, kustlijn, op voorgrond de duinen, daarachter zie je de zee ( witte vlakken)

Adriaan Venema die een boek schreef over de  Bergense School, benadrukt dat na de beginperiode de schilders expressionistisch werken. Venema is van mening dat de algemene aanname dat Henri Le Fauconnier daarin een grote rol speelde. Volgens Venema was dat niet het geval.

Jaap Min, geboren in Bergen in 1910, was een van de vele Minnen, die in Bergen woont. Hij had veel broers en zijn zoon Maarten Min is een gevierd architect. Zijn broer Simon begon na zijn pensionering zich creatief uit te leven met sculpturen van gegoten beton, houtsnijwerk en schilderijen.

Jaap Min was een leerling van Matthieu Wiegman, hij genoot zijn opleiding aan de Rijksacademie te Amsterdam en had als leermeesters J.H. Jurre en H. Campendonk. Buiten het schilderen maakte hij behoorlijk veel religieuze kunst en had daar in een goed voorbeeld gekregen van zijn leermeester  Matthieu Wiegman. Jaap Min maakte voor de voormalige huishoudschool hier in het dorp een glas in lood raam dat beroepen weergaf voor de meisjesleerlingen die daar op school zaten. Aan de buitenkant van het gebouw maakte hij een plastiek van een vogel met een kluwen wol in haar bek. Een bouwvakker uit het dorp, die meewerkte aan de sloop van de school, wist dat het kunstwerk van een bekende kunstenaar was en vroeg of hij het mee mocht nemen. Het ligt bij hem nog steeds op zolder wachtend op een nieuwe bestemming, maar je moet een flink oppervlak van een muur hebben om het kunstwerk opnieuw te plaatsen en in het dorp is daarvoor nog niets gevonden.

Van 1955 tot 1961 was Jaap Min docent aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht en in 1961 keerde hij terug naar zijn vrouw en zijn grote gezin.

Zoals u aan de afbeeldingen hierboven ziet, was hij bij uitstek een landschapsschilder met bonkige en hoekige vormen. Kortom een veelzijdig kunstenaar, die tot de schilders van de latere periode van de Bergense School wordt gerekend. Een telg uit een buitengewoon kunstzinnig Min milieu. Neeltje Maria Min, de bekende dichteres is een nicht van hem.

Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen, essays , contact hierover via deze blog

drs jjj artes admirans

Religieuze kunst uiterst zeldzaam

Matthieu Wiegman 1886-1971

Column nr 517

Na zijn opleiding aan de Ambachtsschool in Alkmaar gaat hij naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam van 1904-1909  . Hij wordt gerekend tot de schilders van de Bergense School en had veelvuldig contact met  Leo Gestel en Charley Toorop.  Hij reist naar Frankrijk en Italië voor langere periode en schildert veel te Parijs.
Hij kreeg opdrachten op kruiswegstaties te maken voor diverse kerken  en ook al is zijn religieuze werk slechts een klein gedeelte van zijn totale oeuvre. hij wordt dikwijls als een van de weinigen die zich met kerk en geloof bezig hield. In 1907 maakte hij zijn eerste religieuze werk : de prediking van Willibrord in Nederland, afbeelding hierboven. De eerste geloofsverkondiger in het westen. Met zijn bisschopsstaf spreekt hij de mensen toe.
Het andere schilderij uit 1920-1921 heet Visitatie. Maria bezoekt haar nicht Elisabeth, een bijbels tafereel, Olieverf op doek 130.6 x 115,cm , een fors doek, dat nu in het Stedelijk Museum te Alkmaar is te zien en oorspronkelijk tot de beroemde collectie  Boendermaker behoorde
Deze ontmoeting tussen Maria en Elisabeth is het begin van het nieuwe testament. Elisabeth wordt moeder van Johannes de Doper, de voorloper van Jezus van Nazareth en Maria wordt moeder van Christus, de heilsprofeet, stichter van het christelijke geloof. Het leven van Christus wordt uitvoering verhaald door vier evangelisten en leerlingen van hem.  Deze kerk groeide wereldwijd uit met het centrum eerst in Jeruzalem en later Rome

Helaas moest ik door ziekte enige keren verstek laten gaan, maar het gaat de goede kant uit en hoop u vervolgens weer wekelijks te ontmoeten 
Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen etc, contact via de blog
drs jjj artes admirans

Kunststroming De Ploeg ( Groningen)

Gronings expressionisme


Column nr 516 dd, 7 augustus 2018

We verlaten de problematiek van de kerksluitingen en moeten vaststellen dat in de pers het proefschrift van Herman  Wesselink breed door de pers  werd geciteerd, beoordeeld en wellicht hebben belanghebbende baat bij zijn adviezen. Nu gaan we eens  kijken in het Hoge Noorden waar pal na de Eerste Wereldoorlog dit kunstenaarscollectief werd opgericht. De Ploeg. Geen landelijk baanbrekende stroming, maar het verdient binnen deze kolommen toch enige aandacht. Jan Wiegers een van de schilders was een groot bewonderaar van de Duitse Expressionist Ernst Ludwig Kirchner ( 1880-1938)en deze schilder had toentertijd al grote naam en faam. De belangrijkste leden van de Ploeg waren:
1. Johan Dijkstra (1896=1978)
2< Jan Wiegers ( 1893-1959)
3, Hendrik Werkman ( 1882-1945)
4, Jan Altink(1885-1971)
Onder andere had Jan Wiegers een conventionele  opleiding bij Minerva gehad, maar hij voelde zich veel meer aangetrokken door deze nieuwe stroming . Zij schilderden ook onder ander en plein air, zoals de Impressionisten deden, maar kwamen tot een geheel andere concept. Je zou Hendrik Werkman de motor kunnen noemen van de beweging, Een sterke persoonlijkheid, die wist wat hij wilde, Hij was ook politiek geëngageerd en omdat hij zich liet beinvloeden door de  Duits Joodse filosoof Martin Buber, werd hem dat fataal in 1945. Op 13 maart werd hij door de Duitsers gearresteerd en op 10 april werd hij gefusilleerd op de executieplaats Bakkeveen. Werkman had een eigen drukkerij gehad en daar experimenteerde hij ook als met typografische trucjes.
Een andere schilder Jan Wiegers introduceerde een nieuwe schildertechniek . Hij mengde de verf met bijenwas en benzine en dat krijg je heel andere effecten.
Het was een hobby van de Groningers om portretten van elkaar te maken en zo werd een band gesmeed. Het Groninger landschap was hen allen dierbaar. Zij schilderden dat op een bijzondere manier met een hoge horizon  en verder met een geaccentueerd perspectief middels een sloot of een weg en vervolgens contrasterende kleurvlakken. 
Het is summier wat er te vertellen valt, maar er is ook weinig literatuur over dit verschijnsel in de Nederlandse kunstwereld. Hieronder ziet u nog enkele afbeeldingen van  Werkman en Wiegers

 Hendrik Werkman,  Dorpstraat , olieverf op doek,69 x 119.c cm Stedelijk Museum Alkmaar
                                                     

                                                       

Jan Wiegers, Kirchner in zijn atelier, 69 x 89 cm Groninger Museum Groningen


Zo heeft u wat aan de summiere kant even kennis kunnen maken met de Ploeg.
Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen, essays. Contact  via de mail
drs jjj artes admirans

Nog een keer Kerkenbouw

De uitbarsting van katholieke kerkenbouw vanaf 1850

Column nr 515 dd 30 juli 2018

Geheel tegen mijn gewoonte in heb ik een wekelijkse column overgeslagen. Dat was overmacht en daar heb je jezelf maar bij neer te leggen. Gezondheid gaat boven alles en er moest wat gereviseerd worden, dat zijn tijd nodig had.
Die enorme hausse in de katholieke kerkenbouw had zeker voor een deel te maken met het herstel van de katholieke hiërarchie in 1853 en vanuit de nieuwe bisdommen werd de kerkenbouw sterk geactiveerd omdat in de reformatie veel rk kerken waren overgegaan naar de protestantse eredienst. Niet alleen beleefde de kunst een groot reveil in de negentiende eeuw, ook de kerkenbouw zat in de lift en werd gestimuleerd door de overheid die waterstaatarchitecten ter beschikking stelde, die overigens ook nieuwe protestante kerken ontwierpen. Je kunt de architecten Pierre Cuypers en Tepe als exponenten van de katholieke emancipatie noemen. Cuypers bouwde alleen al in Amsterdam zes kerken, waarvan er nu nog drie over zijn o.a. de kerk aan het Spui. Deze kerk in onttrokken overigens aan de katholieke eredienst en wordt nu gebruikt voor concerten en bijeenkomsten. De andere niet meer als katholieke kerk in gebruik is de Vondelkerk. Tepe bouwde de Krijtberg in Amsterdam en de Nicolaas basiliek in IJsselstein. Theo Molkenboer bouwde in de stukadoorsgotiek , soms Neo Romaans, maar meestens Neo Gotisch .Voorbeelden hiervan vind je in West Friesland in Westwoud en 't Veld. Het moest allemaal eenvoudig en niet te duur. Sommige van die kerken hebben het geen eeuw uitgehouden en werden vervangen door robuuste kerkgebouwen. De hervormde kerk op de Markt in Schagen , ging in in  1895 in vlammen op en werd vervangen door een kerk in Neo Renaissance stijl  van architect Johan van der Steur. Tot op de dag van vandaag staat deze kerk fier op de markt. Is als het ware het centrum van Schagen en om die kerk en markt zijn er talloze kroegen en cafés en dat maakt dat deze plek het echte levende hart van Schagen is. De katholieke kerk van Schagen stond aan de Molenstraat, verder van het centrum. Deze kerk verving een oude kerk ,. bijna bouwvallig en in 1883 bouwde de hierboven genoemde architect Tepe een grote Neogotische kruisbasiliek.
Bij deze sluit ik de bespiegelingen rond het proefschrift van ex collega Herman Wesselink. We gaan volgende week kunstschilders van naam belichten en laten de architectuur,. hoe boeiend ook, even achter ons. Buiten de persoonlijke redenen hierboven genoemd, was het een prettige bijkomstigheid van ons land door een hittegolf werd geteisterd en dan leidt dat tot weinig activiteit en dien je zelf gas terug te nemen om de gezondheid niet te schaden. Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleiding etc. contact via deze blog 
drs jjj artes admirans.
Hierboven  nog een mooie impressie van de Vondelkerk in Amsterdam.

Een sterke toren in het midden van de stad

Column nr 514 dd. 16 juli 2018

Proefschrift van Herman Wesselink : ondertitel : Verleden, heden en toekomst van bedreigde kerkgebouwen

Herman, een oud studiegenoot promoveerde 21  juni jl. op dit thema. Een jarenlange studie van onderzoek ging hieraan vooraf. Wij leerden hem in onze studietijd al kennen als een kenner van kerkgebouwen en dat had zijn bijzondere interesse. 
Zijn proefschrift behandelt de situatie in de steden en zoals met alles moet je kiezen en als je de kerken van het platteland er ook in zou betrekken, zou zijn proefschrift i.p.v. 320 pagina's nu, wellicht het dubbele zijn geweest. De oorzaken van de sluiting van zoveel kerken duidt de onderzoeker op pagina 202 als volgt :" Vanaf de jaren 1960 spoelde er een sloopgolf door het land, als gevolg van de snel toenemende ontkerkelijking, ontvolking van steden en stadsvernieuwing, zeker een paar honderd beeldbepalende negentiende en twintigste-eeuwse kerken gingen tegen de vlakte. Vanaf 1970 groeide het maatschappelijk protest tegen deze kerksloop en ontstond langzaam maar zeker een herwaardering voor neostijlen uit de negentiende eeuw."
Van de zesduizend kerken in Nederland werden er maar liefst duizend gesloopt. Het moest anders. Zeker de betrokken partijen als bisdommen, Synode etc gingen zich beraden om de meest verstandige keuzen te maken bij sloop of behoud. Op pagina 204 beschrijft doctor Herman methoden die door de KU Leuven worden gehanteerd bij beoordeling en dan zijn dat er drie:  architectuur, interieur en context De Vlamingen hanteren ook een een puntenschaal aan de hand van letters en cijfers.
Verder schrijft de onderzoeker van : Een extra onderdeel van dit onderzoek vormde de database. Deze bevat het eerste kwantitatieve , geografische en digitale overzicht van alle nog bestaande kerkgebouwen uit de periode 1800-1970. De kerkgebouwen zijn aan de hand van metadata als locatie, denominatie, architect, bouwstijl,datering en monumentenstatus  op de digitale kaart Geoplaza zichtbaar gemaakt. De database kan allerlei soorten kwalitatieve en kwantitatieve informatie opleveren die van nut zijn bij het op waarde schatten van een kerkgebouw of een groep kerkgebouwen, al dan niet volgens het hier voorgestelde waarderingssysteem.
Dat systeem omschrijft Wesselink in de classificaties , A, B, C en D met een puntenstelsel. Elke kerk kan maximaal zes punten krijgen. A, B. C. en D staan dan voor interieurensemble, , architectuur, kerkhistorie en stedenbouw. Per categorie kan men dan zes punten scoren, totaal dus 24. 
Je kunt natuurlijk hier niet dit proefschrift even zo kort samenvatten. De bovengenoemde punten zijn wel de peilers waarop zijn gedegen studie is geschraagd. Het zal alle belanghebbenden buitengewoon interesseren welke nieuwe gezichtspunten erin naar voren komen en verantwoordelijken kunnen helpen bij het maken van de goede keuzen.
Een van zijn studiebegeleiders was professor Koos Bosma, een architectuurhistoricus van grote naam, die enige tijd terug is overleden. Van Koos kregen we ook enige colleges en hij schreef een boek over de bunkerbouw in Nederland. Herman had in hem een prima begeleider
Tot slot enige afbeeldingen van kerken, die als bijlage in zijn proefschrift zijn bijgevoegd en willekeurig zijn. Als u de problematiek interessant vindt, kan er nog een vervolgcolumn aan vastgeplakt worden, maar dat moet u als lezer mij dan even inseinen via deze blog. Het is duidelijk dat onder  onze alle lezers/lezeressen van deze columns mensen zijn die niet kerkelijk zijn en niets met kerken hebben, maar wellicht vinden deze de problematiek wel interessant.In verband met persoonlijke omstandigheden volgende week geen column
Kunstboeken, lezingen, adviezen, essays, rondleidingen etc. contact via deze blog.
drs jjj artes admirans

Mevrouw Marius en de Haagse School

Mevrouw Marius, auteur van Hollandsche schilderkunst in de negentiende eeuw

De Haagse School, een bijzonder fenomeen

Column nr 513 dd. 4 juli 2018

Enkele jaren terug werd een exemplaar op een boekenmarkt aangeschaft onder de titel De Hollandsche schilderkunst in de negentiende eeuw door G.H. Marius. Het was de tweede druk uit 1920, eerste druk was 1919. Dit boek overleefde dus nagenoeg een eeuw en zag er alleszins bruikbaar uit. Een buitenkansje en nimmer erop gerekend, dat deze parel mijn boekenverzameling zou gaan verrijken. Interessant in deze is dat in 1992 het Haags Gemeentemuseum een boek uitgaf inzake de collectie van het museum, geschreven door diverse grote kenners van deze stroming waaronder John Sillevis. In het kader van mijn studie heb ik hem een keer aan de lijn gehad om enige prangende vragen te stellen. John Sillevis haalt in zijn artikel een passage aan van deze mevrouw Marius en daarbij citeert hij blijkbaar uit de eerste druk. Hier de quote. Mevrouw Marius omschreef de School als volgt":Om een school te vormen om een levenskrachtige groep uit te maken, daartoe is nog iets anders nodig dan enkele van aanleg zeer bevoorrechte schilders en om iets te doen ontvlammen , daartoe is wrijving noodig. En het was de bewondering voor de zware dracht der Barbizonsche schilders die, na een korter of langer verblijf in Parijs of ook te Brussel, de ROUTE was  welke onze schilders tot een diepere kijk op de natuur, tot een volkomener  begrijpen van onze klassieke schilders . tot een zuiverder gevoel voor de heerlijkheid van het eigen land bezielen zou.. En gelijk men bevroeden zou, dat er heel wat bouwstoffen, heel wat arbeid , heel wat wrijving noodig geweest is om in de lange landen den brand te ontsteken, waaruit het genie Rembrandt kon opvlammen , zoo kan men aannemen, dat er heel wat arbeid , heel wat talent  toe noodig geweest zijn om onze schilderkunst opnieuw uit  het latente te doen oprijzen tot een rijke nabloei.

Poeh, poeh, lange zinnen, waarin zij duidelijk wil maken hoe het fenomeen Haagse School kon ontstaan. Je hebt dat boek van mevrouw Marius en ga dan op zoek naar deze passage. Het is best wel even zoeken, maar op pagina 105 van de tweede druk gebruikt zij dan niet het woord ROUTE, maar heeft zij dat veranderd in het woord VONK. Een sterkere uitdrukking en een bewijs dat mevrouw Marius haar teksten nog een kritisch tegen het daglicht heeft gehouden. Een andere verklaring is daarvoor niet te vinden. 
Vervolgens weidt ze lang uit hoe ideaal Den Haag als ligging was voor het werkterrein van deze stroming en inderdaad vlak bij zee, omgeven door veel weilanden destijds en dat is dan ideaal om buiten te werken. Juist dat buiten schilderen trok me destijds bijzonder aan en wilde daarover ook eigenlijk mijn masterscriptie maken, maar het liep even anders en we kwamen bij Jozef Israëls uit  van wie zijn joodse roots werden vastgelegd in een scriptie er echt mocht wezen en ook veel zegt van de deskundigheid van mijn begeleider prof. Carel Blotkamp. 
Hierboven een afbeelding van mevrouw Marius en een paar markante buitenlevens.

Anton Mauve, Schapen op een dijk, olieverf op doek, 49 x100 cm, niet gedateerd

 J.H.Weissenbruch, Souvenir de Haarlem olieverf op doek 72 x 101 cm, niet gedateerd

Zo heeft u een klein inkijkje gekregen hoe de 19e eeuw een belangrijke eeuw was in de schilderkunst, een soort revival en nagenoeg een herhaling van die 17e Gouden Eeuw. Het kan verkeren. Geniet ervan en ga zelf maar eens op zoek naar literatuur over dit onderwerp en neem dat maar aan, er is enorm veel geschreven over deze tijd. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties rondleidingen, u kunt contact opnemen via deze blog 

drsjjj artes admirans

De 19e eeuw voor Vincent van Gogh

Haagse School en landschapsschilders

Column nr 512 dd 25 juni 2018

De meeste Nederlanders hebben ooit wel eens van Vincent van Gogh gehoord, zeker in Brabant, in Zundert, Etten, Helvoirt, Nuenen, Gerwen, maar de periode daarvoor bracht eveneens grote schilders voort als we het hebben over de gebroeders  Willem en Jacob Maris, de vele schilders die de naam Koekkoek droegen, Gerard Bilders, Anton Mauve, Jongkind, Kasper Karsen, Weissenbruch, Springer en nog vele namen zou je toe kunnen voegen. Het buiten schilderen in Laren en  op de Veluwe in  Oosterbeek, was een navolging van de school van Barbizon in de buurt van Parijs en het ging erom om zo getrouw en realistisch mogelijk het landschap op het doek te krijgen. Nieuwe technieken zoals de verf in tubevorm maakte dat mogelijk en een oude mode van schilderen naar de natuur Sequere naturam  kon heerlijk toegepast worden. Je werkte vrij in de natuur en niet in bedompte, slecht verwarmde zolderkamertjes of  benauwde ateliers, die soms moeilijk warm te stoken waren. Let wel, in die tijd, geen elektra, nog geen centrale verwarming en ook was er nog geen water uit de kraan. De postkoets reed nog rond en het was nog stil in de lucht. De vogels waren baas in hun domein. Deze vooruitgang die wij zo vanzelfsprekend vinden en waar we niet meer zonder kunnen, heeft vele keerzijden, maar daarover uitweiden past niet in deze column.Enige indrukken van de schilderkunst uit die tijd. Gekozen voor drie totaal verschillende onderwerpen en schilders. Alle drie laten zij veel kwaliteit en vakmanschap zien, waardoor zij  een museale status verwierven.

Johannes Warnardus Bilders, ( 1811-1890) bosgezicht met vijver, 1854. Olieverf op doek, 116 x 106 cm. Gemeentemuseum Den Haag. Bomen en bladeren schilderen, dat vergt dagen intensieve arbeid en dan op de voorgrond die fraaie vijver . Ziet u ook daar links nog iemand zitten achter die berken??

Jan Adam Kruseman, 1804-1862, Regenten en Regentessen van het Leprozenhuis te Amsterdam, 1835 De status van de dames  Regentessen is wel bijzonder door Kruseman benadrukt, met die extravagante mutsen, die doen denken aan de Brabantse poffers. Drie mannen en vrouwen, gelijk aantal

Jacob Maris, ( 1837-1899) Jong meisje bij een huis, olieverf op paneel, 33 x 21 cm  National Gallery Londen. een ingetogen meisje met strooien hoed en halsketting en hier en daar boeketjes, maar ook dode takken en dat is dan weer een gezochte symboliek.Waar denkt dat meisje aan, haar verjaardag of is ze gewoon even in gedachten. Dat moment wist J. Maris dus vast te leggen

Zo krijgt u een klein  inkijkje in deze 19e eeuw met tal van topschilders, van wie wij tot aan de dag van vandaag nog volop kunnen genieten. Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleidingen, taxaties, essays, aan en verkoop etc. .Graag contact via deze mail. Geniet van al het schoons, dat kunst en natuur ons biedt

drsjjj artes admirans

Wat is de charme van een stilleven

Een bescheiden vergelijking van stillevens
Column nr 511 dd 20 juni 2018

Als je het over hedendaagse stillevens hebt, kan je niet om Henk Helmantel heen. Hij behoort tot de top van de hedendaagse stillevenschilders en dat komt je natuurlijk niet vanzelf aanwaaien. Je moet zelf zeker meditatief zijn ingesteld en dan zou je een vergelijking kunnen maken met de hedendaagse iconenschilders, die ook heel verstild werk maken.

Stilleven met groenten van Henk Helmantel, 1985

  

Je kunt van een vergelijking trekken met de stillevensschilders uit de Gouden Eeuw en dan zie je overeenkomsten en verschillen

Hubert van Ravensteyn stilleven 1638=1691

Jam van Huysum 1682-1749

Al is er dan wel een vergelijking te trekken tussen Helmantel en Ravensteyn, als het gaat om het realistische weergeven van groenten en walnoten, ook zelfs qua draperieën, het witte laken bij Helmantel en het stuk fluweel bij Ravensteyn, qua compositie verschillen de beide heren behoorlijk: Het linkervlak bij Ravensteyn is blanco en het licht komt van links, terwijl bij Helmantel de compositie zich uitstrekt over het gehele vlak en het licht van rechts komt. Zo krijg je heel verschillende hooglichten. Bij Ravensteyn treft je verder nog een grote lange Goudse pijp aan en dat is in onze tijd niet meer voor te stellen met het demotiveren van het roken.

De stijl van  Van Huysum is feitelijk niet met voorgaande werken te vergelijken, omdat het veel grover is geschilderd, maar in zijn bloemstillevens is het een ongeëvenaarde schilder.. Meerdere werken gezien tijdens veilingen en in musea en dan raak je echt van onder de indruk. Soms zijn alle soorten bloemen benoemd en dan krijg je een indruk hoe toentertijd een fraai boeket er uit zag.. Feitelijk weinig rozen, slechts een en aan de voet van het boeket heeft hij nog een vogelnestje met eieren geschilderd. Zo zie je maar weer, dat de kunstgeschiedenis ook veel geschiedenis, in dit geval van de flora in die tijd laat zien. Het blijft genieten van al die stillevens en heb je je huis ermee verfraait, het straalt een warmte en rust uit. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties en rondleidingen, graag contact via deze blog.Geniet van alles, want ons leven is toch betrekkelijk kort en overschrijdt nagenoeg geen eeuwen.

drsjjj artes admirans

Relieken in schrijnen

De visie van de middeleeuwse mens

Column nr 510 dd 13 juni 2018

Inmiddels genoeg nagedacht over de dramatiek van het joodse volk en er zijn nog zoveel andere onderwerpen, waarover zinnige dingen zijn te vertellen. Wellicht heeft u beelden opgevangen van de Heiligdomsvaart in Maastricht enige weken geleden in de  Sint Servaaskerk. Het is een herinnering aan het feit dat in de vierde eeuw van onze jaartelling deze bisschop uit het Belgische Tongeren het geloof bracht in de Zuidelijke Nederlanden, veel eerder dan de latere Ierse priesters als  Bonifatius, Willibrord die in de 8ste eeuw het christelijke geloof in de Noordelijke Nederlanden brachten. De aandacht voor relieken is typisch rooms-katholiek.  Om het lichaam van Franciscus werd een ware veldslag geleverd om het uiteindelijk in Assisi een plaats te krijgen. Van een crematie-cultuur is in de Roomse kerk nooit sprake geweest en achter elke katholieke kerk vind je wel een begraafplaats liggen, waar de doden worden begraven of nu vanaf  de laatste decennia urnen in een urnenmuur of op een graf kunnen worden geplaatst. In dit kader is het interessant dat in elke katholieke kerk in het altaar een reliek van een heilige  wordt geplaatst. Veel priesters kussen die reliek bij de aanvang van de dienst. Als je het heiligdom van Theresia in Lisieux bezoekt, zie je in de ronde witte basiliek een reliek liggen van haar. De middeleeuwse mens maakte voor die relieken de prachtigste schrijnen zoals u dat zag bij die TV uitzending uit Maastricht. Maar ook vergulde armen met een reliek en in 2000/2001 waren die prachtige kunstvoorwerpen te zien in de Grote Kerk te Amsterdam en later in het Catharijneconvent in Utrecht. Beide exposities werden bezocht en met uitleg van de docent kunst Middeleeuwen dr.. Peter van Dael SJ, gaar er dan een hele nieuwe wereld voor je open. Hieronder vindt u enige afbeeldingen van zo'n vergulde arm en van een reliekschrijn. Het gaat dan natuurlijk om mensen die door de kerk als voorbeeld worden gesteld vanwege hun verdiensten voor de kerk en geleefd hebben in trouwe dienst aan de kerk. 

Reliek-arm van St. James 1150

Draagbaar Willibrord altaar uit Trier, St. Willibrord ligt begraven in Echternach in :Luxemburg, waar een groot heiligdom is

 Beeld van Maria met kind met relikwie, museum Osnabruck

Zoals in onze tijd talloze nieuwe uitingen en riten zijn ontstaan door onder meer ook het cremeren van mensen, zo deed de middeleeuwse mens dat door kunstuitingen in schrijnen en andere vormen als borstbeelden etc. Bron : The Way to Heaven, geschreven door Henk van Os, bij gelegenheid van bovengenoemde expositie. Al met al geen gemakkelijke materie, maar de relieken dienden de gelovigen als goede voorbeeld op de weg naar een voorbeeldig leven en bijbel lezen of heilige geschriften was voor de doorsnee mens toentertijd niet aan de orde. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, essays rondleiding etc. contact via de blog

drs jjj artes admirans

Lesser Ury, Joods kunstenaar 1861-1931

Ury, een Mozes kenner

Column nr 509 dd 7 juni 2018

In het brede onderzoek van de scriptie Joodse Kunst bij Jozef Israëls, Amsterdam 2007, werd bij de definiëring van Joodse Kunst  gestuit op de Joodse kunstschilder Lesser Ury. Op pagina 12 staat het volgende te lezen:"Ury gebruikte het bekende bijbelse thema van Mozes die dreigde de stenen tafelen tegen de grond te gooien op het moment dat hij vaststelde dat het volk weer in afgoderij was gevallen.

Het is me nogal wat als je nagenoeg veertig jaar door een woestijn moet trekken om het volk van Israël naar het beloofde land te brengen. 

In het boek van Edward van Voolen (2006) werd onlangs  een passage aangetroffen welke van waarde had kunnen zijn in bovengenoemde scriptie. Van Voolen schrijft : Zijn Mozes oogt authentiek en modern tegelijk  en is daarmee karakteristiek voor de joodse cultuur ten tijde van republiek van Weimar Antisemitisme.  Dat veroorzaakte in de nasleep van de 1e wereldoorlog  een nieuw gevoel van saamhorigheid  onder de Duitse joden en creëerde  een ware joodse renaissance  van leven en cultuur. De Zionistische  filosoof en schrijver Martin Buber ( 1878-1965) was een van de eerste initiatiefnemers geweest: hij had niet alleen  de belangstelling voor de verhalen-van de Oost-Europese rabbijnen  aangewakkerd, maar benadrukte  ook de relevantie van Bijbelse leiders zoals Mozes voor het moderne joodse zelfbewustzijn {........} 
Lesser Ury's schilderijen werden samen met de werken van Joodse kunstenaars als Jozef Israëls en Isidor Kaufman opgenomen in een tentoonstelling van joodse kunstenaars die Buber en Lilien  organiseerden  ter gelegenheid van het vijfde Zionistische congres  in Bazel ( 1901)

Opmerkelijk is deze is dat Mozes zelf nooit Israël  heeft mogen intrekken en dat verbeeldt Ury op magistrale wijze. En hoe lang moest dat volk niet wachten voordat zij eindelijk in 1948 geluk hadden dat de Engelsen wegtrokken uit dat gebied. De oorspronkelijke Palestijnse bevolking werd teruggedrongen in bepaalde gebieden en deze strijd is nog lang niet gestreden, ook al heeft Trump de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jerusalem verhuist. Daarbij komt, dat Oost Jerusalem buitengewoon geschikt kan zijn om hoofdstad van Palestina te  worden. Het blijft een heet hangijzer en een vervelende strijd en is gedoemd in het voordeel van Israël uit te vallen vanwege haar grote militaire machtspositie, gesteund door de vele Amerikaanse Joden die veel macht uitoefenen. Maar of president Trump er goed aan heeft gedaan, Jerusalem als hoofdstad van ALLEEN Israël uit te roepen, valt te bezien. Dat zal de toekomst en de volgende Amerikaanse presidenten uitwijzen.

Lesser Ury : Mozes ziet het beloofde land

Even nog iets anders. In mijn studietijd trok ik veel op met Herman Wesselink, een architectuur student. Herman is intensief blijven studeren aan diverse universiteiten en gaat zijn lange studie nu afronden met een proefschrift onder de naam  een sterke toren in het midden van de stad, Verleden, heden en toekomst van de bedreigde Nederlandse kerkgebouwen.  Ik kreeg van hem een uitnodiging om zijn promotie bij te wonen, helaas ben ik verhinderd, maar als hij mij zijn  proefschrift heeft gestuurd, kom ik er in deze kolommen nog even op terug.

Bronnen : Edward van Voolen Joodse Kunst en cultuur, 2006
Joodse kunst bij Jozef Israëls, master scriptie drs  J.J. Jong, 2007

Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleiding, essays, taxatie etc, contact via deze blog
drs jjj artes admirans

Joodse kunstenaars na de Holocaust

Soll LeWitt 1928-2007

Column nr 508 dd 30 mei 2018

Al meerdere keren is de architectuur van de Joodse architect Daniel Libeskind voorbij gekomen. De heftige vormen desoriënteren je, waarmede de architect het grootste drama in de mensengeschiedenis tot uitdrukking brengt, Minder expressief maar uiterst beeldend doet de kunstenaar  Sol LeWitt dat ook en laat blijken dat het drama der drama's nooit vergeten mag worden om herhaling te voorkomen. Of de gehele mensheid daar weet van heeft, valt te betwijfelen, gezien de geweldgolven in Syrië, Israël en of alle plekken in de wereld waar gevochten wordt.

Soll LeWitt bouwde een witte piramide als een stille getuige van afwezigheid van de joden in Munster en een Zwarte vorm voor de vernietigde  joodse gemeenschap van Hamburg Altona 1989.

Aan de hand van de Witte piramide, bouwde de architect/kunstenaar de Beth Sjalom Synagoge in Chester, Connecticut. 1999

Van alle drie kunstwerken ziet u hieronder de afbeeldingen
Bron " Joodse Kunst en Cultuur van Edward van Voolen

De  Witte Piramide in Munster

Synagoge in Chester en de Zwarte Vorm in Hamburg

Feit is dat kunstenaars meer dan andere mensen, zich in een groot drama kunnen inleven en dat vorm willen geven. Dat is een gave en een groot goed en drukt ons met onze neus op die harde feiten.

Wat heeft dat dagboek van Anne Frank niet allemaal te weeg gebracht. Hou me te goede, er waren in World War II ook best wel Duitsers die het goede met de mens voor hadden, maar zij zaten verstrikt in een systeem van de top, dat mensonterend was en veel te laat door iedereen werd ontdekt. Laten machthebbers leren van de geschiedenis hoe het beslist NIET moet

Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen, essays, contact via deze blog

drs jjj artes admirans

De Joodse cultuur

Joodse kunst en cultuur

column nr 507 dd 23 mei 2018

De spanningsvelden tussen het Joodse, christelijke en islamgeloof  hebben altijd wel bestaan, al is van de zijde van de katholieke traditie wel veel veranderd en ontdaan van de middeleeuwse ketterij. Professor de Rijk van Grootseminarie Warmond die in dit dorp een tijdje als kapelaan dienst deed, heeft veel baanbrekend werk gedaan en een totaal nieuwe visie op het jodendom ontwikkeld vanuit de christelijke traditie.
Toevalligerwijs kwam mijn eindscriptie ook in aanraking met Joodse cultuur omdat De Joodse kunst bij Jozef Israëls, als onderwerp werd gekozen. Bij het beging van de eerste sessies was het uitgangspunt mijnerzijds de landschappen van de Haagse School. Beide, professor dr. Carel Blotkamp en ik kwamen uit op een geheel ander onderwerp. Kunsthistoricus Edward van Voolen heeft mede bijgedragen aan deze intensieve studie die een blik wierp op de Joodse kunst in alle facetten.
Dr. Edward van Voolen schreef later een boek onder de titel Joodse kunst en cultuur.. In dat boek schrijft hij op pagina 83 een interessante passage"
Voor 1800 hadden de joodse gemeenschappen autonomie: ze konden levens volgens eigen wetten en voorschriften. De christelijke samenleving legden joden beperkingen op in het uitoefenen van beroepen en dwongen hen soms zich te vestigen in getto's. Maar de Joden hebben nooit helemaal gescheiden geleefd van hun omgeving zelfs ten tijde van het getto was er een uitwisseling. Gelijke burgerrechten =eerst aan de joden in de VS( 1789), Frankrijk ( 1791) en Nederland ( 1796)  was geen garantie voor gelijke kansen in de samenleving  zoals de joden snel ontdekten. De emancipatie van de joodse minderheid  bleek een traag proces, waarin de joden probeerden te integreren in de samenleving als geheel. | ....| Waar mogelijk werden synagogen gebouwd  als markeringspunt in het stadsbeeld  met van buiten herkenbare joodse symbolen  als teken van een nieuw zelfbewustzijn. }....}
Anderen verkenden sporen van eerdere joodse materiële cultuur en droegen zo bij aan een renaissance van de joodse kunst  of aan de vernieuwingen van de kunst in het algemeen. Ondanks tegenslagen overheerste het optimisme in Europa, in Amerika en in Israël waar de eerste pioniers zich hadden gevestigd.  Einde citaat.

Door de eeuwen heen zijn de joden altijd een bijzondere bevolkingsgroep geweest en in veel landen konden ze zich goed integreren zoals in ons land in Amsterdam en in Antwerpen bij onze zuiderburen. De nuances binnen het joodse geloof, zijn net zoals in het christelijke, groot en een orthodoxe jood verschilt veel van een liberale jood. Opvallend in deze dat veel burgervaders in Amsterdam van joodse origine zijn en voortreffelijke burgemeester waren zoals de onlangs overleden Eberhard van der Laan. Ons land kent inderdaad een hele oude joodse traditie. Goede integratie en nuttig voor onze samenleving.
Buiten Chagall en Jozef Israëls, die u als Joodse kunstschilders kent, worden hieronder twee portretten getoond van andere bekende Joodse schilders. 

Van beide  kunstschilders was mij niet bekend dat zij van joodse origine waren, maar het is duidelijk dat in dit opzicht veel kunstenaars en schrijvers belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de Europese cultuur en dat mag ook wel eens gezegd worden. Kunstboeken, lezingen ( lezing gegeven over Jozef Israëls ) adviezen, taxaties, rondleidingen, essays, gaarne contact via deze blog

drs jjj artes admirans

  

1001 schilderijen die je gezien moet hebben

Hoe verhoudt zich de Nederlandse Kunst op internationaal niveau

Column nr 506 dd 17 mei 2018

Monnikenwerk is dat om uit te zoeken welke schilderijen je dan wilt selecteren die je dan gezien moet hebben.  Stephen Earthing, docent aan de University of Arts te Londen en Geoff Dyer schrijver hebben het aangedurfd om zo'n collectie te maken. Buiten het feit dat je misschien wel over een groot aantal schilderijen kunt discussiëren of ze wel of niet bij die selectie horen, evenzeer geldt dat je veel schilders bij twijfel gaat uitsluiten. Toch hebben de samenstellers met steun van vele musea en kunsthistorici een degelijk standaardwerk  neer gezet, dat je een goede inkijk geeft in de internationale schilderkunst. Hoe groot is dan de Nederlandse inbreng?  Er zijn er 35 geteld, dat is 3.5% . Dat is niet veel, maar zegt tevens hoe wereldwijd er wordt geschilderd en uiteindelijke zijn we toch een klein land met nu 17 miljoen inwoners, maar door de eeuwen heen veel minder bevolkt. Zijn het inderdaad schilderijen die je gezien moet hebben?  Dat is wel het geval. Hoe groot het percentage is dat uw auteur heeft gezien of fysiek of in een afbeelding. Dat zal ongeveer 50% zijn en bewijst tevens wel dat een studie kunstgeschiedenis heel breed is en dat je met veel stijlen en culturen kennis maakt. Rembrandt en Van Gogh kom je meerdere keren tegen en dan nog verschillende landschapsschilders als Albert Cuyp, Jacob van Ruysdael etc. Hieronder treft u enkele Nederlandse schilders aan en afbeeldingen van het Franse impressionisme en enkele uit de moderne tijd

Zo krijgt u met dit overzicht een kleine inkijk in de breedte van de Europese schilderkunst. Even wat anders. Het kan u niet ontgaan zijn, dat Jan Six een nieuwe Rembrandt heeft ontdekt. Hij schreef er een boekwerkje over en Jop Ubbens en Jan Six hebben het toegelicht bij de talkshow bij Jeroen Pauw. Belangrijk in deze was dat Ernst van de Wetering ook overtuigd was van de vondst van Jan Six. Tijdens mijn studie 2000-2007 heb ik al deze heren ontmoet. Toentertijd vroeg ik aan Jan Six of hij in het grachtenpand aan de Singel alle dagen genoot van al die kunstschatten waaronder de beroemde Jan Six , een van zijn verre voorvaders. Nee, zei hij, je ziet het wel, maar je raakt er ook wel aan gewend, maar zouden ze er niet meer hangen, dan zou je dat meteen opvallen. De andere heren ontmoette ik bij bezoeken bij Christies of bij een bijzondere gelegenheid op de VU. Grappig dat je ze op deze wijze nog weer een keer ontmoet. Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleidingen, essays etc. contact via deze blog. 

drs jjj artes admirans

Willem Witsen 1860-1923

De Etser Willem Witsen

Column nr 505 Hemelvaartsdag 10 mei 2018

Na alle perikelen rond de tweede wereldoorlog, waar de kunst een marginale rol kon spelen, keren we terug tot meer normale tijden. Met name de negentiende eeuw, de eeuw van de Haagse School en de eeuw waarin Willem Witsen als kunstschilder en etser behoorlijk furore maakte. Willem Witsen behoorde tot de Tachtigers. Hij had een brede vriendenkring  zoals G.H. Breitner,  Isaac Israëls, ,Eduard Karsen, Jan Veth en de schrijvers Lodewijk van Deyssel,  Albert Verwey, Hein Boeken en Herman Gorter, dichter Willem Kloos.  In 1885 richtte hij de Nederlandse Etsclub op. We hoeven hier niet verder in te gaan dat het etsen bij Rembrandt ook een grote rol in zijn carrière heeft betekend. Het voordeel van een ets is, dat je van 1 afbeelding vele drukken kunt maken en dat daardoor veel meer afzet mogelijk is en snel het publiek bereikt. Momenteel liegt de prijs van een ets van Rembrandt er niet om en er valt moeilijk in te schatten, hoeveel er feitelijk onder het publiek in omloop zijn.

Hieronder ziet u enkele etsen van Witsen en alhoewel het best wel een moeilijke techniek is, zal het eindresultaat vaak tot tevredenheid strekken en dat is heel wat waard. Of de techniek in kunstkringen nog wordt gebezigd is mij niet bekend. Wel bestaat er nog de zeefdruk en daar zijn ook mooie resultaten mee te behalen, maar het zeefdrukken wordt meer commercieel gebruikt.

Etsen is noeste arbeid. Nadat de afbeelding op de plaat is opgebracht, is het afdrukken een geheel eigen procedé en dat dien je wel te beheersen. Van 1 afbeelding kan je meerdere staten drukken en het is duidelijk dat de eerste staat altijd de beste is.

Een fraai herfst-tafereel met heel veel sfeer

Is echt een Amsterdams tafereel en daar mag een brug niet ontbreken

Ook dit toont aan hoeveel Willem Witsen van de stad Amsterdam hield. In dat kader is zijn schilderij  Oude Schans, een van zijn topwerken..Voor een werkopdracht bij de VU diende dit schilderij nauwkeurig te worden bestudeerd, in de opslag van het Stedelijk Museum op een industrieterrein  vlak na de Coentunnel. Het schilderij was in een prima staat. Op de weg naar het schilderij was nog het kunstwerk Ushering in banality van Jeff Koons te zien. Dat boeide me minder. Na een half uur studie op het schilderij kon ik op de door mijzelf gestelde vragen, een antwoord vinden en verwerken in de studieopdracht

In de kunstwereld gaat het de laatste tijd meestens om beroemde schilderijen en de abominabele prijzen die daarmee gepaard gaan, terwijl de tak van etsen, tekeningen, litho's onderbelicht blijft. U zult het met me eens zijn, dat een mooie ets, litho of tekening aan de wand eenieder veel plezier kan verschaffen. Dat wordt wel eens onderschat. 

Kunstboeken, lezingen, adviezen ( al veel gegeven). taxaties, rondleidingen etc. graag contact via deze blogger.

drs jjj, artes admirans