Historisch besef

Heeft u wel een van de stichting Heemschut gehoord?

Column nr 407 dd 21 april 2016

Pand aan de Vijzelstraat te Amsterdam, architect Karel  de Bazel, (1869-1923) gebouwd tussen 1919-1926, gebouwd in opdracht van de Nederlandse Handels Maatschappij

Gesolliciteerd om rondleidingen te geven in dit fraaie gebouw, er enkele keren langs gelopen en nog steeds niet binnen geweest. Dat knaagt dan aan je en je wilt erop af, maar eenmaal als je als student uit Amsterdam weg bent, word je opgeslokt door talloze beslommeringen en verdwijnt dat goede voornemen. Die beslommeringen behelzen onder meer het behouden van het erfgoed in deze gemeenschap van mijn geboorteplaats en huidige woonplaats. Een karaktertrek van West-Friezen is onder meer dat je sloopt als een gebouw niet te restaureren is of geen functie meer heeft. Al stonden in Monumentaal Niedorp nog een zestal panden op de gemeentelijke monumentenlijst, de nieuwe gevormde gemeente Hollands Kroon heeft dat gereduceerd tot enkele. Enige fraaie woonboerderijen werden afgevoerd en of  je als historische stichting daar nu wel of niet iets tegen inbracht, ze verdwenen van de lijst. Zo ook een lagere school uit de jaren dertig met duidelijke invloed van de architecten van de Amsterdamse School. Weliswaar stond deze school op de lijst, maar de nieuwe gemeente was meer bezig om een goede prijs voor het gebouw en grond te krijgen dan onderzoek te doen of het gebouw wellicht een culturele functie zou kunnen krijgen. Alhoewel het gebouw zeker aan onderhoud toe was, maakte men een nieuw plan waar tevens een nieuw dorpshuis bij gebouwd kon worden, omdat een andere lichter gebouwde lagere school bouwkundig aan zijn einde was en zo helemaal de architectonische waarde van het oude schoolgebouw uit de jaren dertig uit het oog verloren was. Identieke schoolgebouwen uit de jaren dertig kregen in aangrenzende een her bestemming als basisschool met een geweldige uitstraling. Als voorman van de historische stichting zie je dat met lede ogen aan en volg de ontwikkelingen in de slag van de herbestemming. Een plaatselijke aannemer dient een plan in met behoud van de school in een woningbestemming en een plan met sloop van de oude school. Die aannemer komt niet rond met de gemeente en de volgende aannemer die ruimer in zijn financiële jasje zit, kan wel acht ton missen en koopt het pand. en ook nog een andere openbare school die eveneens is opgegaan in een moderne brede school.  De aannemer polst de meningen van de bevolking en laat weten er twaalf woningen te willen bouwen en vier bouwkavels voor de verkoop. Heeft U nog overwogen om het oude schoolpand in het plan een bestemming te geven? Jawel, maar dat was niet te realiseren.  We kunnen bijvoorbeeld boven in het dak geen dakkapellen bouwen, vanwege de slechte staat. Dat wordt dan voor mij snel schakelen en vraag alle voorlichters het fraaie torentje te behouden voor de definitieve sloop. Jouw inspanningen voor het behoud van het torentje wordt door de oude dorpsbewoners zeer op prijs gesteld en ondersteund. Mensen die hier later zijn komen wonen en geen binding met het gebouw hebben, houden hun schouders op. Inmiddels heeft de aannemer met de gemeente het plan goedgekeurd om het torenspitsje een passende plaats in het nieuwe bouwplan te geven/ Het torentje wordt geplaatst op een sokkel van oude metselstenen van het oude gebouw. Het plan heeft Rijdershof, een plek voor riante vrijstaande woningen, maar de prijzen van de te bouwen huizen is wat hoog en elitair en de school staat te verpieteren. Deze wordt nog bewoond met anti kraak bewoners en  oud leerlingen houden er nog een reünie en voor de rest is het erg stil rond de oude Mariaschool. Nee, toch niet helemaal. Kennissen uit Alkmaar, slecht ter been, die op deze school de beste herinneringen hebben. krijgen het voor elkaar dat zij met speciaal vervoer nog een keer naar hun geboorteplaats kunnen om die oude school nog een keer in levende lijve te ervaren.  Vele generaties kinderen werden daar onderwezen door de nonnen van Bergen en door juffrouw de Brasem, die de kinderen van de eerste klas onderwees. Jongens en meisjes, daarna in de tweede klas gingen de jongens naar de jongensschool, zoals dat in een echte katholieke gemeenschap betaamt. En weer is een pand van Monumentaal Niedorp van de lijst verdwenen. En rest slechts de parochiekerk met pastorie uit de  negentiende eeuw, die gelukkig gekoesterd wordt door alle dorpelingen en waarin veel activiteiten plaats vinden als exposities, muziekfestival, liturgie, en onlangs de opvoering van The Passion. Ondanks dat ik nu geen voorman ben van de historische club, blijf ik architectuurhistoricus en zal met blijven inzetten voor behoud van panden met historische waarden. En De Bazel dan, daar moet ik echt op korte termijn naar toe om  dat geweldige historische gebouw, dat de geschiedenis vertelt van ons land met die kolonie van de Indonesische archipel, het land van smaragd. Dat kleine landje aan de Noordzee, uitwaaiend over alle wereldzeeën, vestigde zich daar als machthebber en hield dat eeuwen vol en profiteerde daar economisch van. Ook werden goede zaken opgepakt als onderwijs, ziekenzorg etc. Natuurlijk is het goed dat het land is teruggeven aan de eigen bevolking en dat een andere bezetter ( Japan ) er ook uitgekinkeld werd. Dat is de historie van de Bazel. Als U due ergens wandelt, heb oog voor mooie gebouwen en doe het beter  als uw columnschrijver, die nog steeds niet binnen is geweest/ Het pand werd na de  Nederlandse Handel Maatschappij, eigendom van de ABN Amro, nu is het van de gemeente Amsterdam en heeft daar haar archief in gehuisvest. Kunstboeken, ook over architectuur, lezingen, voordrachten, essays, taxaties, adviezen etc : reageren via deze blog

drs jjj, artes admirans

Met excuses voor de slechte beeldkwaliteit van de foto hierboven