Momenten van verstilling en meditatie
Column nr 485 dd 6 december 2017
Zo tegen de tijd dat de dag het kortst is en de nacht het langst en weinig zonlicht ons ten deel valt, lijkt men meer geneigd tot nadenken over de toekomst en wat terug te blikken op hetgeen achter je ligt. Rond de jaarwisseling doen we niets anders dan intensief terug kijken en worden alle hoogtepunten van het jaar zowel van de sport, de politiek, het bedrijfsleven, nog weer eens onder de loep genomen en van het nodige commentaar voorzien. We leven nu in een uitermate groot tijdsgewricht van een beeldcultuur, dat wordt bepaald door de sociale media, de TV, de smartphones, de snelle verbindingen via de talloze satellieten die boven ons hoofd in de ruimte hun rondjes draaien. Voor een historicus blijft er dan een grote taak over om tijden en perioden en canons met elkaar te vergelijken en het goede uit voorbije perioden te duiden. Het hoge tempo van de twintigste eeuw eist ook zijn tol en leidt ertoe, dat men in die ratrace moet afhaken en tot rust komen en soms de weg kwijt raakt en met een burn-out thuis komt te zitten. Dat is geen pretje omdat het geestelijk en lichamelijk is. De weg terug is lastig omdat er een geestelijke/hersenen component bijzit en op dat vlak is de wetenschap nog sterk zoekende.
Als we dan terugkijken naar de zestiende en zeventiende eeuw - natuurlijk ook geen toptijd- dan zie je in de schilderkunst een enorme hang naar stillevens. De gegoede burgerij hingen veel van die stillevens op in hun huizen en konden dan rond het einde van het jaar, heerlijk mijmeren bij de haard. De schilderijen waren buitengewoon in trek en in de Hermitage te St. Petersburg was ook een stilleven van Heda te bewonderen als Nederlandse stijlicoon uit de Gouden Eeuw. Tijdens de colleges rond deze tijd werd verteld over een Belgische kardinaal die voor zijn werk in Italië was gestationeerd Hij had zoveel heimwee naar zijn geboorteland, dat hij zijn werkkamer vol had hangen met bloemstillevens van de Vlaamse schilder Jan Bruegel de Oude. De herinnering aan dat college dat is blijven hangen, was dat het ging om een prelaat die in Rome werkte, maar uit literatuur van Wouter Kloek ( 1999) is het verhaal toch iets anders.
Column nr 485 dd 6 december 2017
Zo tegen de tijd dat de dag het kortst is en de nacht het langst en weinig zonlicht ons ten deel valt, lijkt men meer geneigd tot nadenken over de toekomst en wat terug te blikken op hetgeen achter je ligt. Rond de jaarwisseling doen we niets anders dan intensief terug kijken en worden alle hoogtepunten van het jaar zowel van de sport, de politiek, het bedrijfsleven, nog weer eens onder de loep genomen en van het nodige commentaar voorzien. We leven nu in een uitermate groot tijdsgewricht van een beeldcultuur, dat wordt bepaald door de sociale media, de TV, de smartphones, de snelle verbindingen via de talloze satellieten die boven ons hoofd in de ruimte hun rondjes draaien. Voor een historicus blijft er dan een grote taak over om tijden en perioden en canons met elkaar te vergelijken en het goede uit voorbije perioden te duiden. Het hoge tempo van de twintigste eeuw eist ook zijn tol en leidt ertoe, dat men in die ratrace moet afhaken en tot rust komen en soms de weg kwijt raakt en met een burn-out thuis komt te zitten. Dat is geen pretje omdat het geestelijk en lichamelijk is. De weg terug is lastig omdat er een geestelijke/hersenen component bijzit en op dat vlak is de wetenschap nog sterk zoekende.
Als we dan terugkijken naar de zestiende en zeventiende eeuw - natuurlijk ook geen toptijd- dan zie je in de schilderkunst een enorme hang naar stillevens. De gegoede burgerij hingen veel van die stillevens op in hun huizen en konden dan rond het einde van het jaar, heerlijk mijmeren bij de haard. De schilderijen waren buitengewoon in trek en in de Hermitage te St. Petersburg was ook een stilleven van Heda te bewonderen als Nederlandse stijlicoon uit de Gouden Eeuw. Tijdens de colleges rond deze tijd werd verteld over een Belgische kardinaal die voor zijn werk in Italië was gestationeerd Hij had zoveel heimwee naar zijn geboorteland, dat hij zijn werkkamer vol had hangen met bloemstillevens van de Vlaamse schilder Jan Bruegel de Oude. De herinnering aan dat college dat is blijven hangen, was dat het ging om een prelaat die in Rome werkte, maar uit literatuur van Wouter Kloek ( 1999) is het verhaal toch iets anders.
Jan Bruegel de Oude, Bloemen in een vaas van Chinees porselein, 1608-1610, paneel 66 x 51 cm , Kunsthistorisch museum Wenen
In het boek Het Nederlandse Stilleven 1550-1720 van Alan Chong en Wouter Kloek, Rijksmuseum 1999. staat op de pagina's 87/88 het volgende te lezen : Een zeldzaam helder inzicht in de drijfveren van een 17e eeuwse verzamelaar verschaffen ons de geschriften van Frederico Borromeo, aartsbisschop van Milaan. Borromeo - uit België afkomstig- was een rijke opdrachtgever van Jan Bruegel de Oude.In een onthullende passage in zijn autobiografische geschrift "Pro suis studiis" staat een van de redenen voor zijn belangstelling voor bloemstillevens. In lente en zomer beleefde Borromeo plezier aan de aanwezigheid van bloemen en fruit in zijn studeerkamer, Met geschilderde bloemstillevens kon hij zich buiten het seizoen beeld en geur van echte bloemen voor de geest halen. Wat hem aansprak in deze werken was hun verscheidenheid van kleur, niet kortstondig zoals sommige bloemen die men vindt in de natuur, maar bestendig en heel duurzaam. { ..... } Uit zijn diverse vrome verhandelingen blijkt dat zijn beschouwing van Nederlandse stillevens en landschappen leidden tot erkenning van Gods macht en goedheid in de natuur. "
Ja, die laatste zin zal alleszins te maken hebben met het feit dat hij bovenal theoloog was en dienaar van de kerk en dan kan je al overwegend tot die conclusie komen. Maar bovenal was het voor de prelaat een middel om zijn heimwee naar het Noordelijke Nederland te verzachten. Kortom, stillevens van bloemen, van fruit, van oude kruiken en vazen, geven je geest rust en neiging tot mijmeringen en dat is voor ieder mens heilzaam. De boog kan immers niet altijd gespannen staan, dat is niet goed voor lijf en leden. Geniet derhalve van hetgeen u ziet aan verstilde kunst en fotografie. Het verrijkt uw leven. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxatie, rondleiding en wat dies meer zij, contact de auteur via deze blog
drs jjj artes admirans
No comments:
Post a Comment