column nr 388 dd 14-11-2015
Felix Nussbaum, De orgeldraaier, olieverf op doek ,1931, Berlinische Galerie, Berlijn
Excuses voor de slechte kwaliteit van deze afbeelding, maar deze komt uit het boek van Mark Schaevers en misschien besluit u wel dat boek te kopen. Dat is een aanrader, niet alleen omdat Geert Mak het aanprees, maar omdat uw scribent het in enen uitlas en dat had natuurlijk ook te maken met het feit, dat wij het museum te Osnabruck al hadden bezocht
Nog niet zo heel lang geleden waren wij in Osnabruck om het museum - een schepping van Daniel Liebeskind- van Felix Nussbaum te bezoeken. Gezien het feit dat tijdens de studiereis in Berlijn het Joods Historisch Museum was bezocht, ook al een schepping van Liebeskind, konden de parallellen snel worden getrokken. Een architectuur die wil choqueren die je de Holocaust aan je lijf doet voelen en zowel in Berlijn alsook in Osnabruck, ervaar je de zwarte kant van oorlog en vernietiging. Het boek moet u zelf ervaren en daarom beperk ik me tot de manier waarop Schaevers te werk is gegaan. Meestal wordt er begonnen om een kijkje te nemen in de bibliografie en dan weet je meteen al dat dit boek een vrucht is van jaren lang speuren, zoeken, zaken aan elkaar rijgen om tot een beeld te komen van de man die de kunstschilder Felix Nussbaum nu werkelijk is geweest. Je kunt je afvragen of zijn werk ook tot een museum had geleid als hij niet nagenoeg op het einde van de oorlog alsnog naar Auschwitz was gedeporteerd, maar zo gaat het nu eenmaal in ons leven. Deze omstandigheid leidde ertoe dat hij een icoon werd van de Jodenvervolging in Europa. In Belgie was deze niet zo sterk als in ons land met name Amsterdam, maar Nussbaum werd maar enkele maanden voor de bevrijding min of meer verraden, terwijl hij telkens op diverse plekken in de stad zich ophield, onder meer in het Brusselse Molenbeek.
Waarom die fascinatie voor de nasleep van WO II.? Eerstens omdat uw scribent 7 of 8 jaar was, dat hij de aftocht van een contingent Duitse troepen vanuit de Wieringermeer met witte vlaggen door zijn dorp zag trekken en een Duitse militair het geweer op mijn vader richtte, die uiteraard smalend de aftocht kenbaar maakte. Wellicht ben ik zijn schild wel geweest. Wellicht ook omdat ik als voorzitter van een Wognums zangkoor Hil Schipper in 1983 ben opgevolgd. Voorzitter Schipper was het brein achter de wapendroppings aan de Zomerdijk te Wognum. Zijn bijnaam was de C.A.T, commandant aan en afvoer troepen van wapens.
Daarnaast is wat oorlogsliteratuur te vinden in mijn bibliotheek zoals
1. P. Aretino Ontaarde Kunst
2, Tentoonstellingsgids Arische Kunst in het Rijksmuseum te Amsterdam met een voorwoord van Seys Inquart en een afbeelding van een buste van Hitler. Schilders uit Düsseldorf. Berlijn en Hagen. Schilders en beeldhouwers die in de stijl van de Kultuurkamer en voorschriften voor echte Arische kunst werkten. Immers Rijksmuseum was leeg, beroemde schilderijen van de grote meesters hadden een schuilplaats gevonden
3. H. P. Baard, Kunst in de schuilkelders met de omzwervingen van De Nachtwacht van Rembrandt en het onderbrengen van tekeningen en etsen in de Doopsgezinde Kerk van Nieuwe Niedorp
4. Koos Bosma : Schuilstad. De architectuur professor, een bijzonder aardige man die veel met zijn studenten ophad en mij de masterbul uitreikte. Koos is onlangs overleden. Dit is een hommage aan hem. Voor zijn boek riep hij ook de hulp in van zijn studenten. In Den Haag had ik in de bunker van Seys Inquart gewerkt tijdens mijn dienstplichttijd als korporaal bij het HKGS als onderdeel van de verbindingsdienst. In die bunker werkte ik meer dan een jaar, maar werd later gesloten toen de Arbowet verplicht stelde, dat kantoormedewerkers daglicht in hun ruimte moesten hebben. De bunker ging dicht en is slechts van tijd tot tijd te bezichtigen,. Koos Bosma mocht er niet in, wel had hij een plattegrond van de bunker, waarop ik hem wees op de plekken, waar ik gewerkt had. Het boek ontstond nav een opdracht van de gemeente Utrecht om te onderzoeken of de bunker op het Servaasbolwerk te Utrecht uit oogpunt van historische architectuur bewaard diende te blijven. De bunker had geen historische betekenis als cultuur bunker . Men heeft de functie van die grote bunker niet kunnen achterhalen en de gemeente Utrecht is op die plaats gaan bouwen en de bunker werd als fundament gebruikt. Dat gehele verhaal liep uit in een studie over de bunkerbouw in Nederland. Zijn boek gaat feitelijk voor een groot gedeelte over Den Haag, in welke stad hele wijken werden gesloopt voor de Atlantikwal en voor het vestigen van het Hauptcommando van de Duitse Weermacht.
Tenslotte nog enige tastbare zaken die iets zeggen van de moordmachine van het Derde Rijk en moeten voorkomen dat zoiets nog ooit door mensen kan worden gecreëerd.
De film Schindler List . Die film maakte duidelijk dat niet iedereen zich zomaar liet inpakken door de bezetter. Tenslotte bezochten wij in 2000 Yad Vashem in Jerusalem. Met tranen in onze ogen kwamen we uit het museum. De hele dag door worden daar namen voorgelezen van vergaste kinderen, ja, dat gaat de menselijke ratio te boven. Een dergelijke ervaring overviel me ook toen ik in het Joods Historisch Museum in Berlijn een donkere toren inliep met op de grond wielen van treinen met kinderkopjes. Na een meter moest ik snel terug. Of als je van Hooghalen fietst naar Westerbork. Op het tracé van de spoorlijn die liep van Westerbork naar Hooghalen. kom je fietsend elke honderd meter een spoorbiels tegen waarop een transport staat met datum en het aantal afgevoerden. Getallen van 900. 1100. 800. Je leest dan in de literatuur dat maandagavond die selecties in het kamp werden gemaakt en men 's nachts in die treinen werd gedouwd op weg naar Hooghalen, Assen , Groningen
Hopelijk lezen veel jonge mensen deze column. De machthebbers van onze tijd weten dat een dergelijke oorlog een totale verwoesting van de mensheid gaat betekenen vanwege de enorme vernietigingsmacht van waterstof en atoombommen. Helaas zijn het nu de terroristen die dood en verderf zaaien en moeten worden bestreden.
Dit keer een ernstig relaas, soms moet dat wel eens. Waardeer je veel meer de vrijheid waarin we mogen leven. Geniet daarvan, koop dat indrukwekkende boek van Schaevers en besef dat kunstenaars ons dikwijls een goede boodschap brengen. Kunstboeken, lezingen, adviezen, taxaties, rondleidingen om positief in het leven te blijven staan om iets te kunnen betekenen voor de mensen in je omgeving
j.j.jong@quicknet.nl
Hoe gaat dat liedje ook al weer : 'We zijn in de wereld om elkaar te helpen nietwaar'etc
Drs jjj artes admirans
No comments:
Post a Comment