Het schilderen van golven

Over een Japans kamerscherm van de kunstenaar  Ganryo en Hendrik Willem Mesdag

Column nr 361

Ja, hoe kom je nu tot zo.n onderwerp. Het is dit jaar Mesdag jaar en het Mesdag Museum pakt uit omdat het 100 jaar geleden is dat H. W. Mesdag overleed. In 2003 was het jaar dat de onderwerpen Architectuur en Kunsttechnologie een wezenlijk onderdeel uitmaakte van de studie kunstgeschiedenis. Van de colleges van onze docent Dr. H. F. Westgeest, die ook in Leiden doceerde, stak je enorm veel practische kennis op en zij zette ons aan het werk en moesten allerlei tekentechnieken uitproberen met tal van materialen en ook dienden wij temperaverf aan te maken. Vreselijk belangrijk om met deze vakkennis schilderijen, tekeningen en etsen te kunnen beoordelen. Een college periode van drie maanden wordt dan afgesloten met een tentamen. Voor dat tentamen diende je net als bij alle andere, veel te weten en veel materialen etc te kunnen  herkennen. Het was een praktisch tentamen, want  mevrouw Helen Westgeest had alles uitgestald in drie lagen in het practicumlokaal van de faculteit scheikunde. Die dag, zo dacht ik, kon ik wel twee tentamens doen. Fout gedacht. Het tentamen kunsttechnologie vergde veel energie, omdat je telkens langs die opgestelde tafels moest lopen om materialen, verf, houtconstructies te herkennen. Het verliep niet foutloos en de docente vond dat ik een aanvullende werkopdracht diende te maken om te  bewijzen dat ik inzicht had in kunsttechnologie. Het Japanse kamerscherm dat een Zeearend voorstelde die op een rots aan zee op het punt stond op te vliegen, liet over twee derde van de schermen, de golven van de zee zien. Dat leidde tot een vergelijking met andere zeeschilders en zo toog ik naar het Haags Gemeentemuseum, waar een Mesdag salon was ingericht, vijf grote schilderijen gegroepeerd rond een rood fluwelen bankje met in het midden een palmboom. Het zag er indrukwekkend uit en kon de golven van de zee goed analyseren bij daglicht. Ineens schoof een wolk voor de zon en weg waren alle effecten en moest wachten tot de zon weer kwam. De Zeearend vergeleek ik met de Bedreigde Zwaan van Jan Asselijn.  Een zeegezicht van Mondriaan was niet geschikt om de schildertechniek van die Japanse schilder met die van Mondriaan te vergelijken. Mesdag kan geweldig golven schilderen en won met zijn werk verschillende grote prijzen. Natuurlijk krijgt u meteen associaties met het Mesdag panorama in Scheveningen. Als dienstplichtig korporaal in Den Haag werd destijds tijd gevonden om dat een keer te bewonderen. Ook toen al was er interesse voor de grote Kunst. Een passage uit het werkstuk :"Daar waar Ganryo met brede streken verf op het tweede scherm van boven naar rechtsonder de zee weergeeft, zie je bij  Mesdag bij het weergeven van een hoge woeste golf een brede streek van bovenaf naar rechts onder , soms over een lengte van 15 tot 20 cm.  Donkergrijs getint met een toetsje wit, terwijl de richting van de toets aan de onderkant van de golf horizontaler wordt."  Ja, zo leerde je al na twee jaar kijken naar schilderijen en kamerschermen. De vijf grote Mesdag schilderijen rond dat bankje was wel een bijzondere manier om een grote schilder te profileren en dat was knap gedaan , terwijl Benno Tempel er nog niet de scepter zwaaide. Mijn mindere Kunsttechnologie prestatie mondde toch nog uit in een fraai werkstuk, dat zorgvuldig tussen werkstukken en scripties wordt bewaard. Als U in Den Haag bent, dan even naar het Mesdag museum, als u van zeegezichten en Scheveningen houdt.  Zee en strand trekt altijd en mijn woonplaats in maar tien kilometer verwijderd van het prachtige nieuwe Petten strand met panoramaduin. Geniet van  stand en zee, van de duinen en de dennenbossen, wees creatief en fiets en wandel en blijf actief met schilderen, tekenen, fotograferen en allerlei gezellige hobby's. Kunstboeken, adviezen, bemiddeling, lezingen, rondleidingen, taxaties, essays, j.j.jong@quicknet.nl

drs jjj artes admirans

 Twee werken van Hendrik Willem Mesdag Binnenvallende bommen, olieverf op doek, 57 x 75 cm en onder  Temps Orageus Mer du Nord, 75 x 102 cm ,beide particulier bezit

De invloed van de Haagse School op Vincent van Gogh

Het betoog inzake relatie Vincent van Gogh en Haagse in de visie van Prof. drs Ronald de Leeuw

Column nr 360

Tijdens mijn studie aan de VU ( 2000-2007) ontstond er een werkgroep Romantiek onder leiding van docent drs Richard Bionda en Professor drs. Ronald de Leeuw, de toenmalige directeur van het Rijksmuseum te Amsterdam. Hij was gastdocent aan de VU en onze bescheiden mening was, dat hij wel geen tijd kon maken voor een stel aankomende kunsthistorici. Dat was niet het geval, want hij was bij alle colleges aanwezig en werden zelfs een keer op zijn kantoor achter het Rijksmuseum uitgenodigd om vervolgens onderdoor naar een college-ruimte te gaan, de voormalige Cuypers kapel in het Rijks. Waarom was hij daar zo serieus in? Het ging om de voorbereiding van een grote expositie in de Kunsthal en wie was daar directeur ?Wim Pijbes nu directeur Rijksmuseum en zijn assistent was een voormalig VU student Benno Tempel. nu directeur van het Haags Gemeentemuseum. Buiten mijn studieopdracht vroeg professor de Leeuw mij of ik in de dagboeken van Vincent van Gogh wilde speuren naar passages over de Romantiek. Ik vond er enkele en heb deze aan hem gegeven. Maar wat ontdekte ik onlangs in een boek over de Haagse School, dat ik voor een euro als afgeschreven boek in een bibliotheek kocht? Het boek werd geschreven naar aanleiding van een Haagse School expositie in 1983 in het Haagse Gemeentemuseum. Ronald de Leeuw schreef in dat boek een artikel onder de naam Vincent van Gogh en de Haagse School. Wat was de slotconclusie in dat artikel : Als conclusie kunnen we stellen dat men zich niet kan voorstellen dat Van Gogh zich zou hebben ontwikkeld zoals hij deed zonder de Haagse School. Elke kunstenaar lijkt tot zijn groei te hebben bijgedragen, maar ieder gaf hem iets verschillend. Professor de Leeuw zag dit wel heel scherp. Zijn aangetrouwde neef Antoon Mauve heeft enorm veel voor Vincent betekend en in de periode dat hij in de kunsthandels in Den Haag werkte, ontmoette hij daar tal van schilders. In 1882 had hij Willem Roelofs ontmoet, maar tussen die twee klikte het niet .Nog een passage die op mij een bijzondere indruk maakte :'Jozef Israels opmerkingen schijnen Vincent in elk geval  een zekere technische basis te hebben gegeven voor het palet van  De Aardappeleters. Israels werk heeft net als het werk van Mauve een diepe invloed uitgeoefend op het vroege werk van Vuncent.. Hoewel zijn  invloed op Vincent's rijpe werk niet in het oog springt, was diens sterke voorkeur voor een uitdrukkingskracht  die gebaseerd was op overdrijving,, vereenvoudiging en eigenzinnig kleurgebruik zeker voor een deel te danken aan het feit, dat Vincent  al vroeg Israels werk kende. De werken hadden een tweedelig doel :zij versterkten Van Gogh's eigen esthetische ideeën en zij dienden als surrogaat-leermeester, even sterk als de lessen van Mauve.
Onlangs pas liep ik tegen dit artikel aan. Saillant detail: twee scripties geschreven op de VU over Van Gogh en Jozef Israels. Nimmer kunnen bevroeden dat beide elkaar hebben beïnvloed/. De foto hieronder is een vroeg werk van Vincent. Hij tekende de molens op de Weeskinderendijk te Dordrecht en het werk is te zien in Otterloo, Datering 1881, techniek : waterverf, potlood, zwart en groen krijt, wit geloogd, 26 x 60 cm. Eerlijk weet ik eigenlijk niet of het hangt, maar je kunt natuurlijk altijd in Kroller Muller vragen of je het mag zien.  Geniet van het voorjaar, wees creatief, wandel, fiets, zing, wees liefdevol voor je omgeving en een prettig mens. Kunstboeken, lezingen, exposities, adviezen, essays, columns , rondleidingen etc.contact via deze blog
drs jjj artes admirans

Internationale betekenis van de Haagse School

Een bijzondere expositie in het Haags Gemeentemuseum
Columm nr 359 dd 10 april 2015

Ja, de onderstaande foto is niet  om over naar huis te schrijven, maar je kunt je dan met de gedachte troosten dat je in ieder geval de techniek beheerst om met een PC om te gaan en zelfs foto's te kunnen scannen, welke techniek de bekende 80 jarige tekenaar Peter van Straaten niet beheerst en dat gedeelte van zijn werk aan zijn vrouw Els overlaat. Maar daar staat natuurlijk tegenover dat ik niet van die geweldige, weergaloze spotprenten kan tekenen. Een expositie van de Haagse School in het Haags Gemeente Museum. Die expositie moet natuurlijk worden bezocht, maar op twee fronten nu zelf bezig exposities in te richten en dan weet je niet of je voldoende tijd daarvoor hebt. Al denkend en zoekend deze week in de kunst, komt een hoofdstuk van Hans Kraan op mijn pad in het boek De Haagse School, uit 1983, bij gelegenheid van een expositie in het Grand Palais te Parijs, Royal Academie of Arts in Londen en het Haags Gemeentemuseum. Deze locaties zeggen al iets over de internationale bekendheid van de Haagse School. Kraan verdeelt deze kunst in 1.  Hollandse landschappen met polders, vaarten en molens en stadsgezichten  2. landschappen met vee zie hieronder, 3. stand en zee-gezichten 4. scenes uit het vissers en boerenleven .5  Hollandse interieurs.
In een van de eerste gesprekken over het onderwerp van mijn eindscriptie vroeg de professor mij welk onderwerp het moest behelzen. Mijn antwoord was : de landschapskunst van de Haagse School.
Was toentertijd het artikel van Hans Kraan onder ogen gekomen, was ongetwijfeld het onderwerp :De Haagse School in internationaal perspectief , kans van slagen gehad, maar de concentratie op de voorman van de Haagse School, Jozef Israels leidde tot een diepe analyse van zijn grote oeuvre.
Het schilderij dat u vaag hieronder ziet is van de Duitser Hermann Baisch ( 1846-1894). Hij kwam veel in Nederland  vooral in de zomer. In de omgeving van Rotterdam en Dordrecht maakte hij deze veestukken, waarmee hij exposeerde op tentoonstelling in Berlijn, Wenen en Londen. De heer Baisch was Professor fur Tieremalerie  aan de Academie van Karlsruhe .Wie kwamen hier nog meer ? Uit Frankrijk Theodor Gudin ( bomschuiten) ( 1802-1880\,  Claude Joseph Vernet  ( 1714-1789) Eugene Isabey ( 1803-1886). De Engelsen Clarkson Stanfield ( 1793-1867) en Edward William Cook ( 1811-1880) ,De Amerikaan F. Blum ( 1857-1903) De Canadees  Charles Gruppe ( 1860-1940) De  Fransman Alphonse Stengelin  ( 1852-1938, woonde zelfs enige tijd in Katwijk om strandgezichten te kunnen schilderen. Waarom kwamen al die buitenlanders dan naar ons Hollandse landje ? Naar mijn mening vanwege het succes van de schilders als de Marissen, Roelofs, Weissenbruch, Bilders, Israels en de Haagse en Amsterdamse veilinghuizen die grote partijen aan verzamelaars in Amerika, Canada en Engeland verkochten. Als laatste factor mag je de School van Barbizon vermelden omdat vanaf dat moment schilderen en plein air  een revolutie in de schilderkunst betekende. Geniet van de eerste prille tekenen van de lente, wees creatief en actief en een prettig medemens voor diegenen met wie u veel te maken heeft. Kunstboeken, lezingen, adviezen, inrichten van exposities, taxaties van kunst met name van schilderijen, reageren?  gaarne via deze blog
drs jjj artes admirans



Hieronder : Herman Baisch Hollandse weide met koeien 1891, Neue Pinakothek, Munchen

Het lijden van Christus in de kunst

Afbeelding van de graflegging van Christus door Pontormo (1449-1557) leerling van Leonardo da Vinci, afmeting 313 x192 cm . Het meesterwerk, altaarstuk werd gemaakt voor de grafkapel van de Florentijnse familie Capponi.


De Goedeweek viering als christelijke traditie met The Passion in Enschede


Column nr 358 dd 01-04-2015

Anders dan de vertolker van de rol van Pilatus, verbleef ik in mijn jonge jaren in tal van kostscholen en kloosters omdat ik van plan was later de Kerk als bedienaar te dienen. Zover was het al gekomen dat ik in 1960 als jong kloosterling de gehele liturgie gedurende vijf dagen vierde met de pastoor en kapelaan van de Vlaamse parochie Kapellenbosch ( België)  niet ver van het opleidingsinstituut waar ik met zes anderen voor het tweede jaar filosofie studeerde. Tijdens de vieringen diende ik bepaalde handelingen te verrichten en gezangen te zingen, zodat de parochianen de liturgie ook konden beleven. Wat hebben die gebeurtenissen in Jeruzalem met die Jezus van Nazareth niet allemaal losgemaakt? In de beeldende kunst, in de muziek, in het theater. Donderdag  a.s. is er dat grote theaterstuk ( The Passion) dwars door Enschede heen, waar een groot aantal mensen een immens verlicht plexi kruis van 400 kg door de stad sjouwen en waar op diversen plekken prachtige solo's worden gezongen en de laatste uren van de Romeinse rechtspraak te zien en te horen zijn.
Wat te denken van dat muziekstuk de Mattheus passion? Het muziekstuk live gehoord in het Concertgebouw te Amsterdam en elk jaar beluister ik het weer met de partituur in mijn handen. Wel stukken eruit gezongen, maar nooit het gehele oratorium. Maar ook dit jaar worden in Tegelen bij Steyl de Passiespelen gehouden, een spektakelstuk dat je heel lang bij blijft of je nu gelovig bent of niet.
Actief wel vijf jaar de Donkere Metten gezongen in de grote Laurenskerk te Rotterdam. Een stuk liturgie waar vooral vanuit de gezongen psalmen het lijden van Christus wordt herdacht, maar wel eindigt met de prachtige Paaslofzang, omdat het intrinsiek met het sterven van Christus is verbonden. Met Pasen wordt in de kloostertraditie een antifoon gezongen die ik na 55 jaar nog immer uit mijn hoofd ken : Et valde mane uno sabbato , veniunt ad monumentum, orto iam sole 
Deze Latijnse tekst op een eenvoudige gregoriaanse melodie werd in de vespers gezongen en het verhaalt van de mensen die na de kruisdood van Christus naar het keldergraf in de rotsen  gaan om dat lichaam verder te verzorgen. De vertaling : 
Op sabbath heel vroeg gingen de volgelingen van Christus naar het graf'
Het verdere verhaal kent U immers. De volgelingen van Christus waren bang dat de joden het lichaam hadden geroofd en zij waren natuurlijk buitengewoon verbaasd dat ze wel een leeg graf aantroffen. Hoe weet je natuurlijk niet, maar Christus was aan de dood ontsnapt en dan vind je in de schilderkunst die prachtige schilderijen die allemaal de gebeurtenis van Emmaus als onderwerp hebben. Je zult het zelf meemaken. Je loopt achter je idool aan, die het goed voor heeft met de mensheid en wordt door die mensheid uitgekotst en vermoord. Dan stort je wereld in. Maar dit verhaal eindigt anders en eindigt eigenlijk helemaal niet. Na 2014 jaren is het christendom nog levend en wordt momenteel naar de kroon gestoken door de islam dat overigens voor een groot gedeelte rust op het christendom. Mijn Israël reis alweer wat jaren geleden, stond in het teken van het ontdekken van de historische Christus figuur en al wat de geschriften ons leren uit die tijd. Al is het een vreemd land voor ons West-Europeanen, de roots van het joden en christendom kan je gemakkelijk vinden.
Geniet van de prachtige muziek van deze week, misschien zelfs van de Passiespelen , wees creatief met bloeiende twijgen, paaseieren en alles wat bij Pasen hoort. Kunstboeken, lezingen, essays, adviezen, taxaties, exposities etc. contact via deze blog
drs jjj, artes admirans