Hoe alle kunstschatten van de musea de oorlog overleefden ?
Kunst in de schuilkelders van H.P. Baard
column nr 503 dd 24 april 2018
Alle jaren rond deze tijd verschijnen in het Noordhollands Dagblad verhalen over de de schuilplaatsen van de Nachtwacht en alle andere werken die van uit de musea in Amsterdam naar het Noorden van de Provincie met name in het westelijk deel van West Friesland werden getransporteerd. Dat begon al voor het uitbreken van de oorlog in 1940 en in 1939 was men volop bezig de kunstschatten te verhuizen. We mogen de mensen die dat hebben geregeld, wel erg dankbaar zijn, want in een oorlog hebben veroveraars het altijd gemunt op het verwerven van de kunstschatten van de veroverde landen en architect Speer had immers al een opdracht van Hitler gekregen om een megalomaan groot museum te ontwerpen en te bouwen in de buurt van München. Er is veel geroofd en er is ook alweer veel teruggekomen, maar er lopen nog steeds procedures. Ook de Russen hebben veel kunst geroofd en in het Bode museum in Berlijn heb je nog steeds een kabinet, waar kleine schilderijen van Franse impressionisten hangen van kunstliefhebbers uit Parijs, die door militairen in opdracht van hun meerdere mee moesten nemen naar Berlijn, maar de opdracht gevende officieren hebben de werken nooit opgehaald. De Duitse soldaten hadden zich bij thuiskomst gewend tot de bisschop van Maagdenburg, die adviseerde deze gestolen kunst in het Bode Museum in Berlijn op te hangen met de vermelding dat het gestolen kunst van Joden uit Parijs was. De officieren gaven niet thuis. Het werd hen te heet onder de voeten na het verlies van de oorlog.
Nu terug naar deze streek. De verhalen dat de Nachtwacht van Medemblik naar Winkel op doorreis naar Heemskerk kloppen volgens het boek van de directeur van het Frans Hals museum te Haarlem. Een nacht opgeslagen in Winkel in de Bosstraat bij het pand van Halbertsma en dat het grote schilderij niet naar binnen kon, is een feit, omdat het raamwerk te hoog was en bij de schuilkelder in Heemskerk heeft men de Nachtwacht uit het frame gehaald omdat het daar ook niet naar binnen kon.
Hieronder enige foto's van het boek van H.P. Baard
Kunst in de schuilkelders van H.P. Baard
column nr 503 dd 24 april 2018
Alle jaren rond deze tijd verschijnen in het Noordhollands Dagblad verhalen over de de schuilplaatsen van de Nachtwacht en alle andere werken die van uit de musea in Amsterdam naar het Noorden van de Provincie met name in het westelijk deel van West Friesland werden getransporteerd. Dat begon al voor het uitbreken van de oorlog in 1940 en in 1939 was men volop bezig de kunstschatten te verhuizen. We mogen de mensen die dat hebben geregeld, wel erg dankbaar zijn, want in een oorlog hebben veroveraars het altijd gemunt op het verwerven van de kunstschatten van de veroverde landen en architect Speer had immers al een opdracht van Hitler gekregen om een megalomaan groot museum te ontwerpen en te bouwen in de buurt van München. Er is veel geroofd en er is ook alweer veel teruggekomen, maar er lopen nog steeds procedures. Ook de Russen hebben veel kunst geroofd en in het Bode museum in Berlijn heb je nog steeds een kabinet, waar kleine schilderijen van Franse impressionisten hangen van kunstliefhebbers uit Parijs, die door militairen in opdracht van hun meerdere mee moesten nemen naar Berlijn, maar de opdracht gevende officieren hebben de werken nooit opgehaald. De Duitse soldaten hadden zich bij thuiskomst gewend tot de bisschop van Maagdenburg, die adviseerde deze gestolen kunst in het Bode Museum in Berlijn op te hangen met de vermelding dat het gestolen kunst van Joden uit Parijs was. De officieren gaven niet thuis. Het werd hen te heet onder de voeten na het verlies van de oorlog.
Nu terug naar deze streek. De verhalen dat de Nachtwacht van Medemblik naar Winkel op doorreis naar Heemskerk kloppen volgens het boek van de directeur van het Frans Hals museum te Haarlem. Een nacht opgeslagen in Winkel in de Bosstraat bij het pand van Halbertsma en dat het grote schilderij niet naar binnen kon, is een feit, omdat het raamwerk te hoog was en bij de schuilkelder in Heemskerk heeft men de Nachtwacht uit het frame gehaald omdat het daar ook niet naar binnen kon.
Hieronder enige foto's van het boek van H.P. Baard
opslag kunst in school te Winkel
opslag in school te Winkel
Het naar beneden laten en opladen van de Nachtwacht op transport naar Medemblik met een lage glaswagen.
Nog enige passages uit het boek van Baard op pagina 22/23 Ïn de rij van Noordhollandse dorpen waarvan vele namen voordien een vagen klank voor ons hadden, werden De Rijp. Stompetoren, Oterleek, Hoogwoud, Westwoud en Binnenwijzend een eerste toevlucht "" en op pagina 23, "De Nachtwacht en andere schuttersstukken werden ondergebracht in de ridderzaal van kasteel Radboud te Medemblik . Het overige werd verdeeld, over de gymnastieklokalen van scholen in Wieringerwerf, Winkel, Lutjewinkel, Barsingerhorn en Schagerbrug. Kortom deze regio heeft derhalve een belangrijke rol gespeeld in d continuïteit ons nationale kunstbezit. De keuze van deze regio zal zeker te maken gehad hebben met de afstand van Amsterdam naar West-Friesland en het zeker voor de Duitsers onbekende platteland. Overigens hadden de Fransen in Parijs alle schatten van het Louvre ook getransporteerd naar de regio dat Niet Duits was en met succes, want alle kunstschatten waren daar veilig. Saillante bijkomstigheid : Op een boekenmarkt werd een tentoonstellingsgids verworven van een expositie van Duitse kunst in het toenmalige lege Rijksmuseum in Amsterdam. Beschermheer was Dr . Seys -Inquart Rijkscommissaris Rijksminister en georganiseerd door het Kunstmuseum van de stad Hagen in Westfalen in samenwerking met de Nederlandsch-Duitsche Kultuurgemeenschap. En ja, de catalogus opent met een buste van Adolf Hilter onder de naam Der Fuhrer, een ontwerp van Albert Mazotti.
Dat waren bijzondere tijden en Kunst heeft in een oorlog het altijd zwaar te verduren, maar we mogen blij zijn met het voortvarende beleid van de Amsterdamse kunstbeheerders die alles op tijd in veiligheid stelden. Kunstboeken, lezingen, adviezen, rondleidingen, essays, taxaties, contact via deze blog
drs jjj artes admirans
